بودا پژو 206 تبلیغی هند ی ده

بوگونون بوتون تیترلری 709 کرونا اپیدمی سینیدن اولمه سی

زندان اوینین  مدار بسته دوربون لرینین هک اولماسی 

وزیر لرین رای اعتماد آلماسی مجلسدن

 

-ماه کامل وتمام، آی بوتونAybütn  یا بوتون آی Bütün Ay وآیتام Aytam آی بی   Aybəy
2- ماه بدر - آشقین    Aşqın
3-ماه درخشان وکامل . سارای Saray(که این نام برای دختر خانمها نیز انتخاب می شود)
4-ماه شب 14 (سفید) - آغ آی  Ağ Ay . دولون    Dolon . آی دولون  Ay Dolon
5- ماه کامل، باخان آی Baxan Ay .   تام  آی Tam Ay
5-ماه نو . (ماه جدید) ینی ( یئنگه) آی Yəne Ay . ،آیچا (آیچه ) Ayça
6- هلال ماه نو - توغان Toğan

کؤچوردو: شبنم_توحیدی

بو بایرام ایندی ده بعضی بؤلگه‌لریمیزده یاشادیلیر. ائلیمیزین اینانجینا گؤره، بهمن‌ین 12-دن باشلایان کیچیک چیلله‌نین ایلک اون‌ گونلویونو یاشاماقداییق. یوزایل‌لر بویو بهمن‌ین 18- 22-دا بؤلگه‌لریمیزده خیدیر نبی بایرامی کئچیریلیب. بو بایرام ایندی ده بیر سیرا بؤلگه‌لریمیزده قالماقدادیر. فیلولوگییا اوزره فلسفه دوکتورو، فولکلورشوناس «خالد مته» خیدیر (خیذیر) نبی اوبرازینی گئنیش آراشدیراراق معین قناعت‌لره گلیب. تدقیقاتچی‌نین سؤزلرینه  گؤره، یالنیز آذربایجاندا دئییل، باشقا تورک خالق‌لاریندا دا «خیذیر»لا باغلی اینانج‌لار درین کؤک سالیب.
بس خیذیر کیمدیر؟ نئچه‌نجی عصرده یاشاییب؟ نه اوچون فولکلوردا بو قدر چوخ‌شاخه‌لی یانسییب؟
خیذیر نبی بعضی قایناق‌لاردا ال- حادر٬ ال- حیدر شکلینده گؤرونسه ‌ده، دوغروسونون ال-حادیر اولدوغو قبول ائدیلیر. بو سؤز تورک‌لرده حیذیر، نادیر حال‌لاردا حیدیر، قیرغیز تورک‌لرینده کیدیر («خیدیر آتا»)٬ ایرانلی‌لاردا Khezz، آذربایجاندا خیذیر شکلینده ایستفاده ائدیلیر. بیر یئرده خیذیر-ین سویو «نوح» پیغمبره، او بیریسینده «ابراهیم» پیغمبره گئدیب چیخیر. باشقا قایناقدا ایسه «آدم» پیغمبرین نوه‌سی کیمی گؤستریلیر. بو چوخ‌چئشیدلیییه باخمایاراق، قایناق‌لاردان أن چوخ اعتیبار ائدیلن بیرینجی‌دیر.  
خیذیر اوبرازی (تصویر) أن چوخ سویون و تورپاغین صاحیبی کیمی تانینیب. افسانه‌لره گؤره، خیذیر الیاس سویون، خیذیر نبی ایسه قورونون یییه‌سی‌دیر. خیذیر پیغمبرین «بوز آت» مینمه‌سینه آذربایجان فولکلورونون موختلیف ژانرلاریندا راست گلینیر. بعضن خیذیر آغ آت اوزه‌رینده ده تصویر اولونور.
فولکلوروموزدا خیذیر بیر نئچه آدلا- خیدیر، خیذیر، خیذیر الیاس، خیدیر زینده، خیدیر ائللز، خیدیز نبی و باشقا آدلارلا تانینیر. مثلن، سییه‌زن (Siyəzən) رایونونداکی «بئش‌بارماق» داغی ائل آراسیندا خیذیر زینده آدلی تانینیر. بئش‌بارماغی آندیران داغین زیروه‌سی ایسه خیذیر زینده بابانین الی‌نین تصویری ساییلیر. همین داغ‌لا باغلی یارانان افسانه‌لر ده بو فیکیری بیر داها تصدیقله‌ییر.
فولکلورشوناس قئید ائدیر کی، آذربایجان خیذیری داها چوخ یازین گلیشی ایله علاقه‌داردیر. خیذیرین نوروزلا باغلی‌لیغی همیشه فولکلورشوناس‌لارین دیقت مرکزینده اولوب. دده- بابادان هر ایل قیش یاری اولاندا بؤیوک چیلله‌یله، کیچیک چیله‌ آراسیندا خیدیر بایرامی کئچیریلردی. قاباق‌لار کیچیک چیلله‌نین اولینده، ایندیکی واختلا فئورال‌ین بیرینجی اون گونلویونده آخشام شر قاریشاندان سونرا اوشاق‌لار، جاوان‌لار بیر یئره توپلاشار، دسته‌لنیب خیدیر نغمه‌سی اوخویا- اوخویا قاپی‌لاری دؤیه‌ر، خیدیر آدینا پای ییغاردیلار. هر قاپی‌دا «خیدیر پایی» قویاردیلار.
خیدیر نبی بایرامی هم ده قدیم اکینچیلیک گؤروش‌لری ایله باغلی‌دیر. اوچ گوندن عیبارت اولان خیدیر نبی بایرامی‌نین بیرینجی گونو تورپاق اؤیولردی. اود قالاناردی کی، تورپاغین نفسی قیزسین. باغ‌لار تمیزله‌نیلر، چؤر- چؤپ، خزل ییغیلیب یاندیریلاردی. بایرامین ایکینجی گونو ائوده‌کی هر اؤکوزون آدینا اوچ دوزسوز کؤمبه بیشیریلیب اؤکوزلرین قارنی‌نین آلتیندان دیییرله‌یر و اونویاردیلار:  
خیدیر نبی، خیدیر الیاس،
بیتدی چیچک، اولدو یاز!
بایرامین اوچونجو گونو چوتچو و اکینچی‌نین شخصینده تورپاغی بئجه‌رن، یئر شوملایان، اکین اکن امکچی‌لر تعریف اولوناردی. 

بوز آت اوزه‌رینده گله‌جک خیدیر نبی‌نین الینده اود اولاجاغی و اینسان‌لارا ساغلاملیق گتیره‌جه‌یی دوشونولردی. مراسیمده اکینچی، چوتچو و سایاچی نغمه‌لری اوخونار، خیدیر نبی‌یه نغمه‌لر، شعرلر قوشولاردی. بایرامین هر اوچ گونونده جاوان‌لار هاوا ایشیقلانمازدان قاباق ال‌لرینده  شمع اکین یئرلریندن کئچیب، خیدیر نبی‌نی آختارماغا گئدردی. اونلارا «خیدیرچی» دئیرمیشلر. همین مراسیم دؤورونده گرک هر ائو، هر عایله بو مراسیمه حاضیرلاشسین، مراسیم طنطنه ایله کئچسین. مراسیمی هامی‌نین ایجرا ائده بیلمه‌سی اوچون یوخسول‌لارا یاردیم ائدرمیشلر کی، بایرام آخشامی بیر ائو بئله آذوقه‌نین یوخلوغوندان اذیت چکمه‌سین و هر ائوده سوفره آچیلسین. اگر بئله اولمازسا، خیذیر بونو اؤزونه سایغی‌سیزلیق سایار و کوسوب گئدر، باهارین گلیشی اوزانار:
خان خیدیر آتدی گلدی،
پالچیغا باتدی گلدی.
خان خیدیریم آددی‌دی،
خان خیدیریم اوددودو،
سونبولو داددی‌دی.
دای وئرین خیدیرا،
پای وئرین خیدیرا،
های وئرین خیدیرا.
سوفره‌سی داددی گلدی،
خان خیدیر آتدی گلدی.
ائل آراسیندا خیذیرین ابدی‌لییی و اؤلمزلییی سو ایله باغلی‌دیر. بلکه بونون نتیجه‌سی‌دیر کی، نوروز بایرامیندا ایلک چرشبنه محض سو چرشنبه‌سی کیمی کئچیریلیر. خالقدا بئله بیر دئییم وار کی، ایلک چرشنبه‌ده خیذیر پیغمبر سو اوستونه گلیر و اوندان سونرا سولار شیریلتی ایله آخماغا باشلاییر.
قدیم تاریخه مالیک خیدیر نبی بایرامی اول‌لر آذربایجا‌ن‌ین بوتون بؤلگه‌لرینده داها طنطنه ایله قئید ائدیلیب. خیدیر نبی عادتن طبیعت‌ین اویانماسی، اوت‌لارین جوجرمه‌سی، آخار سویون تمیزلنمه‌سی و دیگر طبیعی پروسه‌لرله همراه‌لیق ائدیلیب. هر ایل قیش یاری اولاندا بؤیوک چیلله ایله کیچیک چیلله‌ آراسیندا خیدیر نبی بایرامی کئچیریلیب.  
بیر چوخ منبع‌لرده خیدیر نبی بایرامی‌نین ایکینجی چیلله‌نین قورتارماسینا 2-5 گون قالمیش کئچیریلدییی بیلدیریلیر. بایرامین تصادوف ائتدییی گون‌لرله باغلی تدقیقاتچی‌‌لار آراسیندا موختلیف فیکیرلر مؤوجوددور. قدیم‌دن خالق تقویمینده قیش فصیلی ایکی اساس مرحله‌یه _ 40 گون سورن بؤیوک چیلله‌یه (2 دی- 12 بهمن) و کیچیک چیلله‌یه (13 بهمن - 2 اسفند) بؤلونوب، سونراکی 30 گون ایسه بوز آی آدلانیب. بهمن‌ین 13-ده قیش فصلی‌نین أن سویوق گون‌لری، قار- چووغونلو دؤورو اولان کیچیک چیلله باشلاییر. قدیم خالق مراسیم‌لریندن بیری اولان خیدیر نبی بایرامی دا چیلله گون‌لرینه- بهمن آیی‌نین 22-نونا دوشور.  
خیدیر نبی بایرامیندان سونرا آرتیق یالانچی چرشنبه گلیر. داها سونرا خبرچی چرشنبه و بوز آی گلیر. بوز آی‌دان سونرا ایسه، او بیری چرشنبه‌لر باشلاییر. یعنی بو بایرام نوروزا گیریش بایرامی‌دیر، طبیعت‌ین اویانماسینا باشلانغیجدیر.
تدقیقات‌لاردا خیدیر نبی «سویون، کوله‌یین و هاوانین حیمایه‌چیسی» کیمی تقدیم اولونور، خیدیر پیغمبرلرله عینی‌لشدیریلیر. خیدیر نبی بایرامی‌نین نه واختدان بری کئچیریلدییی تام معلوم اولماسا دا، اونون تورک خالق‌لاری‌ آراسیندا میفولوگییاسیندا میفیک اوبراز، یازین گلیشینی خبر وئرن فصیل مراسیمی‌دیر. اونا گؤره ده بو بایرام یئرینی ده‌ییشمیر. عادتن بو بایرام قیش‌دا، کیچیک چیلله‌نین 10-جو گونو کئچیریلیر.

خیدیر نبی خالقین یادداشینا حیات گوجو، حیات عشقی، اود، ایستی‌لیک گتیرن بیر اوبراز کیمی داخیل اولوب. بیر چوخ منبع‌لرده حاضیردا یئل چرشنبه‌سینده یئرینه یئتیریلن آیین‌لرین اول‌لر خیدیر نبی بایرامیندا قئید اولدوغو یازیلیر. دئییلن‌لره گؤره، خیدیر نبی بایرامیندان اوچ گون اول، اوچ گون ده سونرا اسن یئل اونون کوله‌یی‌دیر. اونا «خیدیر نبی یئلی» دئییرلر. خالق آراسیندا دئییلیر کی، همین واخت خیدیر نبی یئل قانادلی آتی ایله اوبایا چیخیر، ائولری گزیب، اؤز پایینی گؤتورور.
ایل‌لر اؤتدوکجه اونودماغا باشلایان خیدیر نبی بایرامیندا یئرینه یئتیریلن آیین‌لر باره‌ده «روزییه قولی‌یئوا» بئله دئییب:
«بهمن‌ین 13-نجی اون گونلویو عرضینده آخشام شر قاریشاندان سونرا اوشاق‌لار، جاوان‌لار بیر یئره توپلاشار، دسته‌لنیب خیدیر نغمه‌سی اوخویا- اوخویا قاپی‌لاری دؤیر، خیدیر آدینا پای ییغاردیلار. هر قاپی‌دا «خیدیر پایی» قویاردیلار. کیمی بیر بایدا سود، کیمی بیر توربا اون... همین پای‌لاری گئجه بیر یئره ییغیب ساخلایاردیلار. سحر اونلاردان ایری کؤمبه‌لر دوزلدردیلر و یئددی نعمت‌دن _ (بوغدا، قوز، فندیق، بادام، کونجود، قارغی‌دالی، آرپا) قووورغا قوورولور، قوووت حاضیرلانیر. او گئجه‌نین آدی «خیدیر گئجه‌سی»دیر. دئییلن‌لره گؤره، چوخ موبارک گئجه‌دیر. بایرامین یئمک‌لری ایسه، قوورولموش بوغدا و قوووت‌دور. خالق اینانج‌لارینا گؤره، افسانه‌وی خیدیر گلن گون قوورولموش بوغدادان چکین قوووت اونوندان خلوت بیر یئره قویورلار. ائله بیر یئره کی، اورا اینسان نفسی، ال- آیاق توخونمور. حتتا اورا اونو قویان آدام‌ین اؤزو بئله گیرمه‌مه‌لی‌دیر. هانسی ائوده قوووت-ون اوزه‌رینه خیدیرین بارماق ایزلری دوشرسه، همین ائوده بؤیوک بایرام ائدردیلر، همین ایل او ائوده روزی- برکت اولار. بیر گون اول تاخیل قوورولاراق، ال هه‌وه‌نگینده چکیله‌رک اون حالینا سالیناردی. قوووت اونو بؤیوک بیر سینی‌یه تؤکولردی و آخشام بیر طرفه قویولاردی. گویا گئجه واختی خیدیر نبی آتی ایله چاپاراق گلیر و قوووت اونونا ال باسیر، اونو اووسونلاییر. بئله‌لیکله ده، گلن ایل برکتلی اولور. خیدیر  داردا قالان‌لارا کؤمک ائدن، سئوگیلی‌لری قوووشدوران بیر قوه‌دیر.
صاباحی، بایرام گونو قوووت حاضیرلاناردی. ساده‌جه، قوووت اونونا شیرین سو تؤکوله‌رک قاریشدیریلیر و قوووت حالینا گتیریلیردی. بونونلا یاناشی باشقا نعمت‌لر ده بیشیریلردی. اینسان‌لار بیر-بیرینه قوناق گئدر، شادلیق ائدردیلر. یابرامدان بیر گون اول ائوین کیچیک اؤولادینی (اوغلان‌ اوشاغی) آلما آغاجی‌نین چوبوغو دالینجا گؤندررلر. گتیریلن شؤولر اوچ طرفدن سلیقه ایله پامبیغا سارینیب یاغ‌دا قیزاردیلار. آخشام ائوین بؤیویو بیر- بیر شؤولری گؤتوروب نیت‌لرینی سادالایار. هر شؤو بیر نیت اوچوندور.  
یوردون سالامات‌لیغی، مال- قارانین محصولدارلیغی، باغ- باغچادا بوللوق، اوغول- قیز تویو و سایر نیت‌لر ائدیلیر. سونرا همین شؤولر دسته‌لنیب اورتا حیصه‌دن پامبیق‌لا باغلانار و قاباق‌داکی اونون اوستونه سانجیلار. بورادا خیدیر نبی‌نین اونلارین اوستونده گؤز اولماسی اوچون آیریجا چوبوق قویولار.  
گئجه دوشه‌نده همین دسته‌لنمیش چوبوق‌لار شمع کیمی یاندیریلیر. اؤزو یانیب کئچه‌نه‌دک اونا توخونولماز. هم ده سحره‌دک قاب‌لارداکی اونا ال وورولماز. چونکی اولجه خیدیر نبی گلیب اؤز پایینی گؤتورمه‌لی‌دیر».
هر بیرینیزین سوفره‌نیز روزی- برکتلی اولسون، خیدیر نبی بایرامی‌نیز موبارک!