گون سوزلری

بو وبلاق دا تورک لرین گونده لیک دغدغه لریندن دانیشیب و بحث ائلیریک

نام چندی از زمان ها در زبان ترکی

0 گؤروش
یازار:‌ امین

☀️ گۆندۆز/Gündüz/روز

🔘 بۇ گۆن(بۆیۆن)/(Büyün)Bu gün/امروز 

🔸گلن گۆن(صاباح)/Gələn gün(Sabah)/فردا
🔸بیری گۆن/Biri gün/پس فردا 
🔸دا بیری گۆن/Da biri gün/پسون فردا
🔸داسی بیری گۆن/Dası biri gün/پس پسون فردا
🔹دۆنن(گئچن گۆن)/Dünən(Geçən gün)/دیروز
🔹ایرلی گۆن/İrəli gün/پریروز
🔹دا ایرلی گۆن/Da irəli gün/پس پریروز
🔹داسؽ ایرلی گۆن/Dası irəli gün/پسون پریروز

⭐️ گئجه/Gecə/شب

🔘 بۇ گئجه/Bu gecə/امشب

🔸گلن گئجه(صاباح گئجه)/Gələn gecə(Sabah gecə)/فردا شب
🔸بیری گئجه/Biri gecə/پس فردا شب 
🔸دا بیری گئجه/Da biri gecə/پسون فردا شب
🔸داسؽ بیری گئجه/Dası biri gecə/پس پسون فردا شب
🔹دۆنن گئجه(گئچن گئجه)/Dünən gecə(Geçən gecə)/دیشب 
🔹ایرلی گئجه/İrəli gecə/پریشب
🔹دا ایرلی گئجه/Da irəli gecə/پس پریشب
🔹داسؽ ایرلی گئجه/Dası irəli gecə/پس پسون پریشب

7⃣ هفته/Həftə/هفته

🔘 بۇ هفته/Bu həftə/این هفته 

🔸گلن هفته/Gələn həftə/هفته بعد 
🔸بیریسی هفته/Birisi həftə/ 
🔸دا بیریسی هفته/Da birisi həftə/
🔸داسی بیریسی هفته/Dası birisi həftə/
🔹اۏ هفته(گئچن هفته)/O həftə(Geçən həftə)/هفته قبل 
🔹اۏ بیریسی هفته/O birisi həftə/ 
🔹اۏندان قاباقکی هفته/Ondan qabaqkı həftə/


🌛آی/Ay/ماه

🔘 بۇ آی/Bu ay/این ماه 

🔸گلن آی/Gələn ay/ماه بعد 
🔸بیریسی آی/Birisi ay/ 
🔸دا بیریسی آی/Da birisi ay/
🔸داسؽ بیریسی آی/Dası birisi ay/
🔹اۏ آی(گئچن آی)/O ay(Geçən ay)/ماه قبل 
🔹اۏ بیریسی آی/O birisi ay//
🔹اۏندان قاباقکؽ آی/Ondan qabaqkı ay/


🎅ایل/İl/سال 

🔘 بۇ ایل(بو ایل)/Bu il(Bı il)/امسال

🔸گلن ایل/Gələn il/سال آینده 
🔸بیریسی ایل/Birisi il/ 
🔸دا بیریسی ایل/Da birisi il/ 
🔸داسی بیریسی ایل/Dası birisi il/ 
🔹بیلدیر(گئچن ایل)/Bildir/پارسال  
🔹نیش ایل/Nişil/پیارسال 
🔹دا نیش ایل/Da nişil/پسون سال 
🔹داسؽ نیش ایل/Dası nişil/پس پسون سال

🔻البته ما در شهر زنجان این کلمات رو استفاده می کنیم ولی شاید در مناطق دیگر آذربایجان کمی تفاوت هایی وجود داشته باشد .

آردینی اوخو
چهارشنبه 5 آبان 1400
بؤلوملر : سوزلوک ,

تعدادی از واحدهای اندازه گیری غیر معین در زبان تورکی اذربایجانی

0 گؤروش
یازار:‌ امین

 بۆکۆم / Büküm/نشانگر مقادیر هر چیزی که  تا می خوره مثل نان 
مثال : قۏنشۇدان بیر بۆکۆم چؤرک آلدیم .
ترجمه : از همسایه یه مقدار نان تا شده گرفتم .

 آتیم / Atım/نشانگر مقادیری که موقع استفاده ازش به صورت پراکنده پرت می کنیم مثل پرت کردن چای در قوری  
▫️مثال : بیر آتیم چای تؤک قۏرۇیا قۏی دم آلسین .
ترجمه : به مقدار یک بار پرت کردن، چای در قوری بریز تا دم بکشه .

چیمدیک / Çimdik/به مقدار نیشگون
▫️مثال : بیر چیمدیک دۇز تؤک یئمگیمه(غذاما)
ترجمه : به مقدار یک نیشگون در غذایم نمک بریز .

 پیشیریم / Pişirim/نشانگر مقداری که برای تعداد دفعات پختن کاربرد دارد
▫️مثال : تلیسده بیر پیشیریم دۆیۆ قالیب .
مثال : در گونی به مقدار یک بار پختن برنج مونده .

 قۇرتۇم / Qurtum/جرعه و غرت  
▫️مثال : من بیر قۇرتۇم سۇ ایچدیم .
ترجمه : من به مقدار یک جرعه آب خوردم .

 بۇرۇم / Burum/نشانگر مقدار تعداد دفعاتی که با پیچاندن شعله آتش به عمل آید
▫️مثال : سۇ چانیکده بیر بۇرۇم قاینادی .
ترجمه : آب در کتری به مقدار یک بار چرخاندن شعله (مقداری که آب را بجوشاند) جوشید .

 چالخام / Çalxam/نشانگر مقدار تعداد دفعاتی که با تکان دادن خیک به عمل آید   
▫️مثال : منیم بیر چالخام(یا آتیم) ائیرانیم واردیر .
ترجمه : من به مقدار یک دوره تکاندن، دوغ دارم .

🟤 آددیم / Addım/گام،قدم  
▫️مثال : دۇر گئت چؤرک آل؛ بیر آددیم یۏلدۇر دا .
ترجمه : پاشو برو نان بخر؛ یک قدم(تو فارسی بیشتر میگن دو قدم) راهه دیگه .
 
⚫️ جمه / Cəmə/نشانگر مقدار یک جمع از چیزی
▫️مثال : بیر جمه اۏت دردیم .
ترجمه : به مقدار یک جمعی علف چیدم .
🔻بعد از درو کردن یونجه یا گندم بصورت دسته هایی با مقدار نا مشخص میگذارند کنار زمین خشک میشه که این دسته ها «جمه» نامیده می شود . 
و بعد از خشک شدن این علوفه ها رو به صورت دسته های چهارتایی می بندند و به هرکدوم از اینا میگن «بیر باغ» .

🟠 باغ / Bağ/دسته💐
▫️مثال : بیر باغ اۏت تؤکدۆم داوارا .
ترجمه : به مقدار یک دسته علوفه به احشام ریختم .

🟢 قاش/ Qaş/تکّه 🧀 
▫️بیر قاش پئندیر قۏی بۏشقابا گتیر .
ترجمه : به مقدار یک تیکه پنیر در بشقاب بگذار و بیاور .
🔻در یکی از مناطق زنجان وقتی پنیر به تیکه های کوچک تقسیم می کنند؛ اون تیکه های کوچک پنیر رو «بیر باش پنیر یا بیر پَچئک پنیر» مینامند .

🔵 دیلیم / Dilim/قاچ میوه🍉
▫️مثال : بیر دیلیم قارپؽز کس وئر منه .
ترجمه : به مقدار یک قاچ هندونه ببر و به من بده .

🟤 اتک / Ətək/دامن 
▫️مثال : بیر اتک گۆل یؽغمؽشام . 
ترجمه : به مقدار یک دامن گل جمع کردم .

🔴 قیسیم / Qısım /نشانگر مقدار به اندازه مشت بسته دست🤛
▫️مثال : بیر قیسیم اۏن تؤک قابلامایا .
ترجمه : به مقدار یک مشت بسته آرد بریز در قابلمه .

🟡 چنگه / Çəngə/نشانگر مقدار به اندازه چنگه باز دست 
▫️مثال : اۏ قیزین بیر چنگه تۆکۆ وار .
ترجمه : اون دختر به مقدار یک چنگه دست مو دارد .
 
🟢 آوۇج / Avuc/نشانگر مقدار به اندازه کف دست 🤚
▫️بیر آوۇج سۇ چالدیم اۆزۆمه .
ترجمه : به مقدار یک کف آب به صورتم زدم .
 
🟠 قوشا آووج / Qoşa avuc/نشانگر مقدار به اندازه دو کفه ی دست 🤲
▫️بیر قۏشا آوۇج تۏپراق تۏک اۏد سؤنسۆن .
ترجمه : به مقدار دو کف جفت خاک بریز تا آتش خاموش بشه .

آردینی اوخو
چهارشنبه 5 آبان 1400
بؤلوملر : سوزلوک ,

نام فصل ها به زبان تورکی

0 گؤروش
یازار:‌ امین

بهار = یاز

تابستان = یای

پاییز = گوز

زمستان = قیش

فصل بهار = آچار

فصل تابستان = دولار

فصل پاییز = سولار ، سون یاز

فصل زمستان = دونار


(بیلمیرم نئیه پاییزا بیز یادیما گلن گوز دئمزدیک )

سیز نه دئییر سیز ؟

آردینی اوخو
چهارشنبه 5 آبان 1400
بؤلوملر : سوزلوک ,

بنزین لیتری 8 مین تومن

0 گؤروش
یازار:‌ امین


تبریز- بستان اباد جاده سی بنزین لیتری 8 مین تومن  یورولمیاسیز 

آردینی اوخو
سه شنبه 4 آبان 1400
بؤلوملر : گون سوزلری,

باش خبر بنزین کارت لارینین سروری هک اولدو

0 گؤروش
یازار:‌ امین


بوگون صوبح سات 11 دن بیر بیر پمپ بنزین لر دایانیب اوستونده بیر شوماره 
تیلفون یازیلدی!!!
سونرا بیر بیر پمپ بنزین لر باشلادی باغلانماغا
آمما نه اولدو ....اوجور کی بَللی دیر جریان بودور کی بیر گروپ هکر یا  شرکت نفتین 
یوخاری باشاریلیخلی بیر نفر چوخ احتمالینان هوشمند بولومون اوز اداملاریندان
بو هک ائلیب اونا بیدنه ویروس آتیب عین بیدنه ویروس کی
نیروگاه اتمی بوشهره آتدی لار ویروس استاکس نت کیمی  اونون سرورینه اوتوروب
سونرا بیر بیر جایگاه لارین پی سی سینه لود اولوب دور  کی اوردا دا بیر نفر بو
 ایشی گورموشدو یادا کی 
اوزاخدا تقریبن اوچ دورت آیلیق قاباخدان طرح اولونموش پروژه نن هک ائلیب لر
 کی چوخ حرفه هکرلر اولا بیلرلر
سیز نه فیکر ائلیسیز

آردینی اوخو
سه شنبه 4 آبان 1400
بؤلوملر : گولملی سوزلر,

کلمه «بلی» یا «بله» در فارسی ریشه تورکی دارد.

0 گؤروش
یازار:‌ امین


 کلمه "بلی" در فارسی
این کلمه از "بللی"تورکی در مفهوم تصدیق وارد فارسی شده است. بللی
 در تورکی  یعنی آشکار ، مشخص "بللیدیر "یعنی مشخص است 
این کلمه در تورکی فرم دیگرش "بللی کی" است یعنی "مشخصا؛ پیداست؛ 
آشکار است که" که بصورت "بلکه" در فارسی استفاده می شود.
شما در فارسی هئچ وقت نمی توانید هم در مفهوم و هم در کاربرد ارتباط بین
 بلی و  بلکه را مشخص کنید. اما چون زبان تورکی صاحب بن کلمات فوق است،
میتواند ارتباط  بن اسناد و کلمه هم ریشه را مشخص کند.
این کلمات در مفاهیمی که در تورکی ادراک شده اند با مفاهیم نزدیک در فارسی
 کاربرد فارسی گونه پیدا کرده اند
 یک کلمه دیگر از همین بن، کلمه"بلگه سَل" است یعنی مستند  زبان تورکی در
 همین اشارات با همین نوع کلمات؛مفهومی دیگر دارد مثل"بیل"یعنی بفهم 
"بیلگی" یعنی اطلاعات و یا بَلل یعنی آشکار شده،پیدا "بیل" یعنی بفهم، مفهوم 
شده "بول"  یعنی زیاد،فراوان و.....

آردینی اوخو
جمعه 30 مهر 1400
بؤلوملر : سوزلوک ,

قوچعلی نین شالواری

0 گؤروش
یازار:‌ امین



قوچعلی هواپیمادان توشنده شالواری توشور
قیشقیریر :
او عنتر قیز کی دئدی کمربندلریزی آچین چاغیرین
 گلسین جواب وئرسین 

آردینی اوخو
جمعه 30 مهر 1400
بؤلوملر : گولملی سوزلر,

به به ائوین اباد ، آتا بابالاریمیزین سوزونه باخ من اولوم

0 گؤروش
یازار:‌ امین



آتا بابالار دئییب لر
                            یای‌دا باشی پیشه‌نین 
                             قیشدا آشی پیشَر.

آردینی اوخو
پنجشنبه 22 مهر 1400
بؤلوملر : فلسفی سوزلر,

آدم خوب، هیچوقت عوض نشو

0 گؤروش
یازار:‌ امین

رفتم توی مغازه تعمیرات کامپیوتر و گفتم:
ببخشید این تبلت من صفحه‌ش یهویی تاریک شد....
مغازه‌دار گفت:
- بله حتما یه نگاهی بهش میندازم، ممکنه ال سی دیش سوخته باشه، اگر سوخته بود عوضش کنم...؟
بله لطفاً، خیلی بهش احتیاج دارم
- فردا بعد از ظهر بیایید تحویل بگیرین

روز بعدش رفتم و تبلت را سالم بهم تحویل داد.
هزینه‌ش را پرسیدم گفت: 
هیچی، چیز مهمی نبود، فقط کابل فلشش شل شده بود، سفت کردم، همین...
تشکر کردم و اومدم بیرون.....
نشستم تو ماشین ولی دلم طاقت نیاورد ...
می‌تونست هر هزینه‌ای را به من اعلام کنه...،خودم را آماده کرده بودم...
کنار پاساژ یک شیرینی فروشی بود.
یک بسته شکلات گرفتم و دوباره رفتم پیشش، گذاشتم رو پیشخون و بهش گفتم: 
 *دنیا به آدم‌هایی مثل شما نیاز داره... هیچوقت عوض نشو* 
از بالای عینکش یه نگاهی بهم انداخت و متوجه موضوع شد...
لبخندی زد و گفت:
عین جمله پدرم را تکرار کردید
حیف که ماه پیش بخاطر کرونا از دنیا رفت...
تسلیت گفتم و ازش خداحافظی کردم...
 در راه برگشت به این فکر می‌کردم که تغییر در آدم‌ها به تدریج اتفاق می‌افته، تنها چیزی که می‌تونه ما را در مسیر درستکاری و امانت‌داری حفظ کنه، یک جمله ساده از عزیزترین آدم زندگیمونه...
*آدم خوب، هیچوقت عوض نشو...*

آردینی اوخو
پنجشنبه 22 مهر 1400
بؤلوملر : ناغیل لار,

ضرب‌المثل‌های ترکی در مخزن‌الاسرار و اسکندرنامه، لیلی و مجنون و هفت پیکر

0 گؤروش
یازار:‌ امین

۱- اؤز بختینه تپیک آتیر:

آتش در خرمن خود میزنی
دولت خود را به لگد میزنی.

۲- «هر گؤزلده بیر عیب اولار»:

در همه چیزی هنر و عیب هست
عیب مبین تا هنرآری به  دست.

۳- « قسمتدن آرتیق یئمک اولماز »

گر چه در این راه بسی جهد کرد
بیشتر از روزی خـود کـس نخـورد

۴- « دیل باشا بلاءدیر » یا «دیلینی ساخلایان باشین دا ساخلار»:

راحت این پند به جانها در است
کآفت سرها به زبانها در است.
در جای دیگری نیز گوید:
دار در  این طشـت زبـان را نگاه
تا سرت از طشت نگوید که آه.

۵- «دوه اویناسا قار یاغار»:

گر شتری رحل کن اندر رحیل
ورنه میفکن دبه در پای فیل. 

۶- پیشیک اؤز بالاسینی، سئودیییندن یئیَر.

گربه بود کز سر هم پوستی،
بچهٔ خود را خورد از دوستی.

اسکندرنامه:

۱- اؤلومه چاره یوخدور:

به جز مرگ هر مشکلی را که هست
به چاره‌گری چاره آمد به دست.

۲- «قوردون یاغیشدان قورخوسو اولماز »:

ز باران کجا ترسد آن گرگ پیر
که گرگینه پوشد به جای حریر.

۳- بیر ائودن ایکی باش چیخسا، بیرین کَس. (ایندی دئییریک: ایکی عُمَر بیر یئرده اولماز):

نظامی در اسکندرنامه‌ مینویسد:
به یک تاجور تخت باشد بلند
چو افزون شود ملک یابد گزند.

۴- ائششه‌یه قیزیل چاتسان، قیمتی آرتماز.

اگر بر خری بار گوهر بود،
به گوهر چه بینی همان خر بود.

۵- اَیری اوتوراق دوز دانیشاق:

بیا تا کج نشینم راست گویم،
چه خواری‌ها کز او نامد بروبم.

امروز، وقتی شرفنامه را تورّق میکردم، با این بیت مواجه شدم:

نواساز  خنیاگران شگرف
به قانون «أوزان» در آورده حرف.

این نکته را خوانندگان تیزبین مدّنظر داشته باشند.

لیلی و مجنون:

۱- «هر کس اَکدییین بیچر». قرآندا دا اشاره اولونوب. «الدنیا مزرعة الآخرت».

آن پوشد زن که رشته باشد،
مرد آن درود که کشته باشد.

۲- آری قهرین چکمه‌ین بال قدرینی بیلمز؛
  دیر است که تا جهان چنین است
پی نیش مگس کم انگبین است (لیلی و مجنون)

مغز بی ‌استخوان ندید کسی
انگبینی کجاسـت  بی ‌مگسی(هفت پیکر)

یکی زان مگس انگبین گر  بود
به از صد مگس کانگبین خور بود  (اسکندر نامه) 

هفت پیکر:

۱- پاشا قاپی‌سیندا بوق وار. (قصرِ پاشا «والی یا حکمدار» ایمن نیست)‌.

نظامی در هفت پیکر گوید:
پادشاه همچو تاک انگور است/ در نپیچد در آنک از او دور است
و آنکه پیچد در او به صد یاری/ بیخ و بارش کَنَد به صد خواری

۲- هئچ کیم اؤز آیرانینا تورش دئمز:

هر کس در بهانه تیز هوش است 
کس نگوید که دوغ من ترش است.

لازم است که دوباره گویم: این مثلهایی است که من ترکی‌اش را بلد بودم. احتمالاً بسیار زیادتر از اینهاست. لازم است که دوستان و ادیبان، تحقیقات جامعی را انجام دهند.

🖊شاهین مرادی

آردینی اوخو
پنجشنبه 22 مهر 1400
بؤلوملر : فلسفی سوزلر,