راستا کوچه
مشروطه کورپوسوایندی ده وار آت شئیهه سی،
آتلیلارین گور صئیحه سی،
شانلی ائلین حق نفه سی،
اونون هایی، اونون سسی،
بو کوچه ده جینگیلده ییر،
ائل سازیندا دینگیلده ییر،
گویون اوزو پاریلداییر،
گولله سسی شاریلداییر،
" ایلدیریم " ین توپو شاخیر،
سنگره ائل سئل تک آخیر.
بویلان بیر باخ! او ائل گلیر،
ائل دئمیشکن گور سئل گلیر،
آت اوستونده اودور " سردار "،
اودور " باغوان "، اودور "سالار"؛
گونده ن یانمیش اوزو _ گوزو،
پولاددان دیر " سردار " اوزو؛
آرخاسیندا نه انسانلار،
قورخو بیلمز نه اصلانلار،
بونلار پولاد قالادیرلار،
پارلاق تاریخ یارادیرلار.
دئمه بونلار سوووشورلار،
ایتگین لیگه قوووشورلار؛
همان او یول _ اوایز یاشیر،
چونکو شانلی تبریز یاشیر؛
زمان حددین بو ائل آشیر،
" حاللاج " عشقی جوشور _داشیر،
حق سوزو وار اوره گینده،
ائل گوجو وار بیله گینده.
نوروز بایرامیندان قاباق، دورد چرشنبه آذربایجان مدنیت‌ینده اهمیت‌لی اولوب،
جشن توتولار .
بو دورد چرشنبه ترتیبلن : سو ، اود ، یئل و تورپاق چرشنبه‌سی آدلانیب .
بوگون ده اسفند آیی‌نین( بایرام آیی) بیرینجی چرشنبه‌سی دیر . قدیم تورک
دوشونجه‌سینده، تانری هر شئی‌دن اول سویی یاراتمیش، اونا گؤره
سو چرشنبه‌سینده " سو ایلک دیر ، هر شئی سویا چکیلر " سؤزو دئییلر .
بوردا سو بیر رمزی معنا دا داشیییر و ایلین بوتون منفی انرژی‌سینی یویاراق آپاریر ،
یئنی ایله هئچ نه ساخلامیر .
آذربایجاندا دا بو گونو جشن توتوب، چرشنبه سوفره‌سی آچیلیب، شیرنی‌جات
دوزولوب و خونچا بزرمیشلر .
ائوین دامینا بوغدا آتارمیشلار کی برکت آرتیق اولسون.
سیزین ده سو چرشنبه‌نیز موبارک
عؤمرونوز سو کیمی آیدین ، تمیز اولسون .
برای من بسوز تا برایت
بسوزم (خاکستر شوم)
بو گئجه آذربایجانین ان دوغما، گچمیشدن قالان و یئگانه گئجه بایرامی‌دیر.
جویز یا گیردکان(قوز) هالواسی، چشیر (کؤک) هالواسی،سوتلو بوغدا قاورقاسی،
پاخلاوا (باقلوا)، توخوم (سئمیچکا)(توم) و یمیش و باشکا شیرنخلر دا بۇ
گئجه‌ده سوفره‌ده اولمالی‌دیر.
چیلله گئجه‌سی‌نین عادت عنعنه‌لری
آذربایجان کندلرینده و شهرلرینده بۇ گئجه‌اۆچون موختلیف عادت – عنعنه‌لر موجوددور. کورسو دوورونو ییغیلیماق، فامیلین بویوگلری‌نین ائولری گئتمک، گئجه‌لر "تاپماجالار" و "بایاتی‌لا" سویله‌مک "گول گول اویونو" بۇ گئجه‌نین عادت-عنعنه‌لری‌ندن‌دیرلر. هر حال‌دا "چیلله قارپیزی" یئمک بۇ گئجه‌نین تمل عادتیدیرچیلله قارپیزی
قیش فصلی‌نین ان اوزون سورن بؤیوک چیلله‌سی اؤز قار توفانینا، سویوق و دوندوروجو شاختاسینا گؤره ائل آراسیندا قاراقیش دا آدلانیر. بؤیوک چیلله‌نین باشلاندیغی گونو، یعنی 22 دئکابری بزن چیلله بایرامی دا آدلاندیرمیش‌لار. همین گونون گئجه‌سی ایلین ان اوزون گئجه‌سی اولدوغون‌دان بونا چیلله گئجه‌سی ده دئییلمیش‌دیر. چیلله گئجه‌سی‌نین آخشامی آدام‌لار قیش‌دان قورخمادیق‌لارینی نوماییش ائتدیرمک اۆچون تونقال‌لار یاندیریر، اودون اوستون‌دن هوپپانیر، تونقالین اطرافیندا رقص ائدیر، اه‌یلنجه‌لی اویون‌لار، تاماشالار گؤستریرلر. بؤیوک چیلله‌نین شرفینه هر ائوده آچیلمیش سوفره‌یه جانا ایستی‌لیک گتیرن دادلی-لذت‌لی یئمک‌لر قویولور. بؤیوک چیلله سوفره‌سی‌نین ان ساییلیب-سئچیلن، یای‌دان محض بۇ گون اۆچون ساخلانیلان چیلله قارپیزی‌دیر. خالق بۇ قارپیزین شانینه سؤز ده قوشوب:
قارپیز ائله، قارپیزی،
قالیب ایله قارپیزی.
بؤیوک چیلله آدییلا
دوشوب دیله قارپیزی.
عزیزیم، چیلله قارپیز،
دوشوبدو دیله قارپیز.
ییغیلیب خورجون‌لارا،
گئدیر یازگیله قارپیز.
چیلله قارپیزینی عادتن ائوین بؤیوگو کسیر. او اولجه قارپیزین زوغو اوْلان طرفینی دایروی کسیب قابیغی دؤرد حیسه‌یه بؤلور. اؤزو و دیگر عاییله عضولری اورک‌لرینده نیت توتورلار. او همین قابیق‌لاری یئره آتیر. قابیق‌لارین نئجه دوشمه‌سینی هر کس اوریینده توتدوغو نیتی ایله یوزور. قارپیزی کسن اونو دیلیمله‌ییر. عائله‌نین هر بیر عضوو بۇ قارپیزدان یئییر. قونشولارا دا پای گؤندریلیر. چیلله قارپیزینین توم‌لاری ییغیلیب ساخلانیلیر. ایناما گؤره، چیلله قارپیزینین توم‌لاری آتیلارسا، اوندا قارشی‌داکی ایلده محصول بول‌لوغو اولماز. بؤیوک چیلله‌نین ان مشهور آیینی، سؤزسوز کی، سمنی گؤیرتمک و اوندان حالوا بیشیرمک‌دیر. بو، بیر واخت دوغرودان-دوغرویا سمنی بایرامی آدلانان بایرامین چوخ‌سای‌لی مراسیم آیین‌لرین‌دن بیری‌دیر. باهاری چاغیرماق، بونونلا دا طبیعتی یاشیل گؤرمک، اؤز اکدیگی تاخیلین گؤیرمه‌سی آرزوسونون صونعی رمزینی یاراتماق تشببوسون‌دن ایره‌لی گلن سمنی گؤیرتمه‌یین تاریخی اجدادلاریمیزین ایلکین امک، تصرروفات حیاتی ایله باغلیدیر. یاشاییشی‌نی، دولاناجاغینی تصرروفات ایلی‌نین – باهارین، یازین باشلانماسیندا گؤرن اولو اجدادلاریمیز تاخیلی صونعی شکیلده، یعنی ائو شرایطینده گؤیرتمک‌له تئز گلمه‌سینی، بونونلا تورپاغین اویانماسینی، محصولون جوجریب بؤیومه‌سی آرزوسونو ایفاده ائتمیش‌لر. سؤزسوز کی، بورادا تقلیدی سئحر آکتی آپاریجی‌لیق تشکیل ائدیر. بۇ تقلیدی سئحرین باشا دوشولن معناسی بئله‌دیر: "محصولوم، سنی ائوده گؤیرتدیگیم کیمی، اکین ساحمده، تورپاغیمدا دا بئله‌جه گؤیر، بؤیو"
سویودوجو اولمایان زامان‌لار بوستان‌لاری اولان‌لار، بیر-ایکی یاخشی قارپیزی طاغینین اوستونده ساخلاییب، اوزونه هالاخ و جیویر توکردیلر تا سویوق و حئیوان‌لاردان امان‌دا قالسین. بونلاری چیلله‌گئجه‌سی اۆچون گوتورردیلر. بوگونکو گونده آذربایجان خالقی، قارپیزلارین میناب، دزفول و اهواز شهرلریندن الده ائدیرلرخونچا
خونچانی به‌ی (داماد)ین عاییله‌سی پای اولاراق گلین‌ین ائوینه آپاریر. خونچانین ایچینده قارپیزدان علاوه حریر و باهالی پارچالار، میوه‌لر، آجیل و شیرینی‌لر گورمک آپاریلیر. عادت اولاراق خونچانین قارپیزی گوزل صورت‌ده بزه‌نمه‌لی‌دیر.چیلله گئجه‌سی اۆچون بایاتی
چیله چیخار بایراما بیر آی قالار
پینتی آرواد قوورمانی قـــورتارار
گئدر باخار گودول ده یارماسینا
باخ فلکین گردش و غوغاسینا
داش ماکیدا چیلله گئجه سی بۇ نغمه نی اوخویارلار:
آی چیلله ، چیلله قارداش
آتین قامچیلا قارداش.
بیر گلدین دانیشمادیق،
قلبیم آچیلا قارداش قوشا چایدا میاندابدا چیلله آخشامی گون باتارکن اود یاندیریب، اوٍستوندن آتیلارلار . سوْنرادا
اوْدو قاریشدیریب ، داغیدیب، بئله اوْخویالار :
چیلله قوْودو ،چیلله قوْودو
سحر مینجیق ، سحر مینجیق.
سحر مینجیق دئدیکده ساباهیسی گون مینجیق – مینجیق یاغیش یاغماسینی آرزیلارلار .تورکجه ویکی پدیا
کؤچوردو: شبنم_توحیدی
بو بایرام ایندی ده بعضی بؤلگه‌لریمیزده یاشادیلیر. ائلیمیزین اینانجینا گؤره، بهمن‌ین 12-دن باشلایان کیچیک چیلله‌نین ایلک اون گونلویونو یاشاماقداییق. یوزایل‌لر بویو بهمن‌ین 18- 22-دا بؤلگه‌لریمیزده خیدیر نبی بایرامی کئچیریلیب. بو بایرام ایندی ده بیر سیرا بؤلگه‌لریمیزده قالماقدادیر. فیلولوگییا اوزره فلسفه دوکتورو، فولکلورشوناس «خالد مته» خیدیر (خیذیر) نبی اوبرازینی گئنیش آراشدیراراق معین قناعت‌لره گلیب. تدقیقاتچی‌نین سؤزلرینه گؤره، یالنیز آذربایجاندا دئییل، باشقا تورک خالق‌لاریندا دا «خیذیر»لا باغلی اینانج‌لار درین کؤک سالیب.
بس خیذیر کیمدیر؟ نئچه‌نجی عصرده یاشاییب؟ نه اوچون فولکلوردا بو قدر چوخ‌شاخه‌لی یانسییب؟
خیذیر نبی بعضی قایناق‌لاردا ال- حادر٬ ال- حیدر شکلینده گؤرونسه ده، دوغروسونون ال-حادیر اولدوغو قبول ائدیلیر. بو سؤز تورک‌لرده حیذیر، نادیر حال‌لاردا حیدیر، قیرغیز تورک‌لرینده کیدیر («خیدیر آتا»)٬ ایرانلی‌لاردا Khezz، آذربایجاندا خیذیر شکلینده ایستفاده ائدیلیر. بیر یئرده خیذیر-ین سویو «نوح» پیغمبره، او بیریسینده «ابراهیم» پیغمبره گئدیب چیخیر. باشقا قایناقدا ایسه «آدم» پیغمبرین نوه‌سی کیمی گؤستریلیر. بو چوخ‌چئشیدلیییه باخمایاراق، قایناق‌لاردان أن چوخ اعتیبار ائدیلن بیرینجی‌دیر.
خیذیر اوبرازی (تصویر) أن چوخ سویون و تورپاغین صاحیبی کیمی تانینیب. افسانه‌لره گؤره، خیذیر الیاس سویون، خیذیر نبی ایسه قورونون یییه‌سی‌دیر. خیذیر پیغمبرین «بوز آت» مینمه‌سینه آذربایجان فولکلورونون موختلیف ژانرلاریندا راست گلینیر. بعضن خیذیر آغ آت اوزه‌رینده ده تصویر اولونور.
فولکلوروموزدا خیذیر بیر نئچه آدلا- خیدیر، خیذیر، خیذیر الیاس، خیدیر زینده، خیدیر ائللز، خیدیز نبی و باشقا آدلارلا تانینیر. مثلن، سییه‌زن (Siyəzən) رایونونداکی «بئش‌بارماق» داغی ائل آراسیندا خیذیر زینده آدلی تانینیر. بئش‌بارماغی آندیران داغین زیروه‌سی ایسه خیذیر زینده بابانین الی‌نین تصویری ساییلیر. همین داغ‌لا باغلی یارانان افسانه‌لر ده بو فیکیری بیر داها تصدیقله‌ییر.
فولکلورشوناس قئید ائدیر کی، آذربایجان خیذیری داها چوخ یازین گلیشی ایله علاقه‌داردیر. خیذیرین نوروزلا باغلی‌لیغی همیشه فولکلورشوناس‌لارین دیقت مرکزینده اولوب. دده- بابادان هر ایل قیش یاری اولاندا بؤیوک چیلله‌یله، کیچیک چیله آراسیندا خیدیر بایرامی کئچیریلردی. قاباق‌لار کیچیک چیلله‌نین اولینده، ایندیکی واختلا فئورال‌ین بیرینجی اون گونلویونده آخشام شر قاریشاندان سونرا اوشاق‌لار، جاوان‌لار بیر یئره توپلاشار، دسته‌لنیب خیدیر نغمه‌سی اوخویا- اوخویا قاپی‌لاری دؤیه‌ر، خیدیر آدینا پای ییغاردیلار. هر قاپی‌دا «خیدیر پایی» قویاردیلار.
خیدیر نبی بایرامی هم ده قدیم اکینچیلیک گؤروش‌لری ایله باغلیدیر. اوچ گوندن عیبارت اولان خیدیر نبی بایرامی‌نین بیرینجی گونو تورپاق اؤیولردی. اود قالاناردی کی، تورپاغین نفسی قیزسین. باغ‌لار تمیزله‌نیلر، چؤر- چؤپ، خزل ییغیلیب یاندیریلاردی. بایرامین ایکینجی گونو ائوده‌کی هر اؤکوزون آدینا اوچ دوزسوز کؤمبه بیشیریلیب اؤکوزلرین قارنی‌نین آلتیندان دیییرله‌یر و اونویاردیلار:
خیدیر نبی، خیدیر الیاس،
بیتدی چیچک، اولدو یاز!
بایرامین اوچونجو گونو چوتچو و اکینچی‌نین شخصینده تورپاغی بئجه‌رن، یئر شوملایان، اکین اکن امکچی‌لر تعریف اولوناردی.
بس خیذیر کیمدیر؟ نئچه‌نجی عصرده یاشاییب؟ نه اوچون فولکلوردا بو قدر چوخ‌شاخه‌لی یانسییب؟
خیذیر نبی بعضی قایناق‌لاردا ال- حادر٬ ال- حیدر شکلینده گؤرونسه ده، دوغروسونون ال-حادیر اولدوغو قبول ائدیلیر. بو سؤز تورک‌لرده حیذیر، نادیر حال‌لاردا حیدیر، قیرغیز تورک‌لرینده کیدیر («خیدیر آتا»)٬ ایرانلی‌لاردا Khezz، آذربایجاندا خیذیر شکلینده ایستفاده ائدیلیر. بیر یئرده خیذیر-ین سویو «نوح» پیغمبره، او بیریسینده «ابراهیم» پیغمبره گئدیب چیخیر. باشقا قایناقدا ایسه «آدم» پیغمبرین نوه‌سی کیمی گؤستریلیر. بو چوخ‌چئشیدلیییه باخمایاراق، قایناق‌لاردان أن چوخ اعتیبار ائدیلن بیرینجی‌دیر.
خیذیر اوبرازی (تصویر) أن چوخ سویون و تورپاغین صاحیبی کیمی تانینیب. افسانه‌لره گؤره، خیذیر الیاس سویون، خیذیر نبی ایسه قورونون یییه‌سی‌دیر. خیذیر پیغمبرین «بوز آت» مینمه‌سینه آذربایجان فولکلورونون موختلیف ژانرلاریندا راست گلینیر. بعضن خیذیر آغ آت اوزه‌رینده ده تصویر اولونور.
فولکلوروموزدا خیذیر بیر نئچه آدلا- خیدیر، خیذیر، خیذیر الیاس، خیدیر زینده، خیدیر ائللز، خیدیز نبی و باشقا آدلارلا تانینیر. مثلن، سییه‌زن (Siyəzən) رایونونداکی «بئش‌بارماق» داغی ائل آراسیندا خیذیر زینده آدلی تانینیر. بئش‌بارماغی آندیران داغین زیروه‌سی ایسه خیذیر زینده بابانین الی‌نین تصویری ساییلیر. همین داغ‌لا باغلی یارانان افسانه‌لر ده بو فیکیری بیر داها تصدیقله‌ییر.
فولکلورشوناس قئید ائدیر کی، آذربایجان خیذیری داها چوخ یازین گلیشی ایله علاقه‌داردیر. خیذیرین نوروزلا باغلی‌لیغی همیشه فولکلورشوناس‌لارین دیقت مرکزینده اولوب. دده- بابادان هر ایل قیش یاری اولاندا بؤیوک چیلله‌یله، کیچیک چیله آراسیندا خیدیر بایرامی کئچیریلردی. قاباق‌لار کیچیک چیلله‌نین اولینده، ایندیکی واختلا فئورال‌ین بیرینجی اون گونلویونده آخشام شر قاریشاندان سونرا اوشاق‌لار، جاوان‌لار بیر یئره توپلاشار، دسته‌لنیب خیدیر نغمه‌سی اوخویا- اوخویا قاپی‌لاری دؤیه‌ر، خیدیر آدینا پای ییغاردیلار. هر قاپی‌دا «خیدیر پایی» قویاردیلار.
خیدیر نبی بایرامی هم ده قدیم اکینچیلیک گؤروش‌لری ایله باغلیدیر. اوچ گوندن عیبارت اولان خیدیر نبی بایرامی‌نین بیرینجی گونو تورپاق اؤیولردی. اود قالاناردی کی، تورپاغین نفسی قیزسین. باغ‌لار تمیزله‌نیلر، چؤر- چؤپ، خزل ییغیلیب یاندیریلاردی. بایرامین ایکینجی گونو ائوده‌کی هر اؤکوزون آدینا اوچ دوزسوز کؤمبه بیشیریلیب اؤکوزلرین قارنی‌نین آلتیندان دیییرله‌یر و اونویاردیلار:
خیدیر نبی، خیدیر الیاس،
بیتدی چیچک، اولدو یاز!
بایرامین اوچونجو گونو چوتچو و اکینچی‌نین شخصینده تورپاغی بئجه‌رن، یئر شوملایان، اکین اکن امکچی‌لر تعریف اولوناردی.
بوز آت اوزه‌رینده گله‌جک خیدیر نبی‌نین الینده اود اولاجاغی و اینسان‌لارا ساغلاملیق گتیره‌جه‌یی دوشونولردی. مراسیمده اکینچی، چوتچو و سایاچی نغمه‌لری اوخونار، خیدیر نبی‌یه نغمه‌لر، شعرلر قوشولاردی. بایرامین هر اوچ گونونده جاوان‌لار هاوا ایشیقلانمازدان قاباق ال‌لرینده شمع اکین یئرلریندن کئچیب، خیدیر نبی‌نی آختارماغا گئدردی. اونلارا «خیدیرچی» دئیرمیشلر. همین مراسیم دؤورونده گرک هر ائو، هر عایله بو مراسیمه حاضیرلاشسین، مراسیم طنطنه ایله کئچسین. مراسیمی هامی‌نین ایجرا ائده بیلمه‌سی اوچون یوخسول‌لارا یاردیم ائدرمیشلر کی، بایرام آخشامی بیر ائو بئله آذوقه‌نین یوخلوغوندان اذیت چکمه‌سین و هر ائوده سوفره آچیلسین. اگر بئله اولمازسا، خیذیر بونو اؤزونه سایغی‌سیزلیق سایار و کوسوب گئدر، باهارین گلیشی اوزانار:
خان خیدیر آتدی گلدی،
پالچیغا باتدی گلدی.
خان خیدیریم آددی‌دی،
خان خیدیریم اوددودو،
سونبولو داددی‌دی.
دای وئرین خیدیرا،
پای وئرین خیدیرا،
های وئرین خیدیرا.
سوفره‌سی داددی گلدی،
خان خیدیر آتدی گلدی.
ائل آراسیندا خیذیرین ابدی‌لییی و اؤلمزلییی سو ایله باغلیدیر. بلکه بونون نتیجه‌سی‌دیر کی، نوروز بایرامیندا ایلک چرشبنه محض سو چرشنبه‌سی کیمی کئچیریلیر. خالقدا بئله بیر دئییم وار کی، ایلک چرشنبه‌ده خیذیر پیغمبر سو اوستونه گلیر و اوندان سونرا سولار شیریلتی ایله آخماغا باشلاییر.
قدیم تاریخه مالیک خیدیر نبی بایرامی اول‌لر آذربایجانین بوتون بؤلگه‌لرینده داها طنطنه ایله قئید ائدیلیب. خیدیر نبی عادتن طبیعت‌ین اویانماسی، اوت‌لارین جوجرمه‌سی، آخار سویون تمیزلنمه‌سی و دیگر طبیعی پروسه‌لرله همراه‌لیق ائدیلیب. هر ایل قیش یاری اولاندا بؤیوک چیلله ایله کیچیک چیلله آراسیندا خیدیر نبی بایرامی کئچیریلیب.
بیر چوخ منبع‌لرده خیدیر نبی بایرامی‌نین ایکینجی چیلله‌نین قورتارماسینا 2-5 گون قالمیش کئچیریلدییی بیلدیریلیر. بایرامین تصادوف ائتدییی گون‌لرله باغلی تدقیقاتچی‌‌لار آراسیندا موختلیف فیکیرلر مؤوجوددور. قدیم‌دن خالق تقویمینده قیش فصیلی ایکی اساس مرحله‌یه _ 40 گون سورن بؤیوک چیلله‌یه (2 دی- 12 بهمن) و کیچیک چیلله‌یه (13 بهمن - 2 اسفند) بؤلونوب، سونراکی 30 گون ایسه بوز آی آدلانیب. بهمن‌ین 13-ده قیش فصلی‌نین أن سویوق گون‌لری، قار- چووغونلو دؤورو اولان کیچیک چیلله باشلاییر. قدیم خالق مراسیم‌لریندن بیری اولان خیدیر نبی بایرامی دا چیلله گون‌لرینه- بهمن آیی‌نین 22-نونا دوشور.
خیدیر نبی بایرامیندان سونرا آرتیق یالانچی چرشنبه گلیر. داها سونرا خبرچی چرشنبه و بوز آی گلیر. بوز آی‌دان سونرا ایسه، او بیری چرشنبه‌لر باشلاییر. یعنی بو بایرام نوروزا گیریش بایرامی‌دیر، طبیعت‌ین اویانماسینا باشلانغیجدیر.
تدقیقات‌لاردا خیدیر نبی «سویون، کوله‌یین و هاوانین حیمایه‌چیسی» کیمی تقدیم اولونور، خیدیر پیغمبرلرله عینی‌لشدیریلیر. خیدیر نبی بایرامی‌نین نه واختدان بری کئچیریلدییی تام معلوم اولماسا دا، اونون تورک خالق‌لاری آراسیندا میفولوگییاسیندا میفیک اوبراز، یازین گلیشینی خبر وئرن فصیل مراسیمی‌دیر. اونا گؤره ده بو بایرام یئرینی ده‌ییشمیر. عادتن بو بایرام قیش‌دا، کیچیک چیلله‌نین 10-جو گونو کئچیریلیر.
خان خیدیر آتدی گلدی،
پالچیغا باتدی گلدی.
خان خیدیریم آددی‌دی،
خان خیدیریم اوددودو،
سونبولو داددی‌دی.
دای وئرین خیدیرا،
پای وئرین خیدیرا،
های وئرین خیدیرا.
سوفره‌سی داددی گلدی،
خان خیدیر آتدی گلدی.
ائل آراسیندا خیذیرین ابدی‌لییی و اؤلمزلییی سو ایله باغلیدیر. بلکه بونون نتیجه‌سی‌دیر کی، نوروز بایرامیندا ایلک چرشبنه محض سو چرشنبه‌سی کیمی کئچیریلیر. خالقدا بئله بیر دئییم وار کی، ایلک چرشنبه‌ده خیذیر پیغمبر سو اوستونه گلیر و اوندان سونرا سولار شیریلتی ایله آخماغا باشلاییر.
قدیم تاریخه مالیک خیدیر نبی بایرامی اول‌لر آذربایجانین بوتون بؤلگه‌لرینده داها طنطنه ایله قئید ائدیلیب. خیدیر نبی عادتن طبیعت‌ین اویانماسی، اوت‌لارین جوجرمه‌سی، آخار سویون تمیزلنمه‌سی و دیگر طبیعی پروسه‌لرله همراه‌لیق ائدیلیب. هر ایل قیش یاری اولاندا بؤیوک چیلله ایله کیچیک چیلله آراسیندا خیدیر نبی بایرامی کئچیریلیب.
بیر چوخ منبع‌لرده خیدیر نبی بایرامی‌نین ایکینجی چیلله‌نین قورتارماسینا 2-5 گون قالمیش کئچیریلدییی بیلدیریلیر. بایرامین تصادوف ائتدییی گون‌لرله باغلی تدقیقاتچی‌‌لار آراسیندا موختلیف فیکیرلر مؤوجوددور. قدیم‌دن خالق تقویمینده قیش فصیلی ایکی اساس مرحله‌یه _ 40 گون سورن بؤیوک چیلله‌یه (2 دی- 12 بهمن) و کیچیک چیلله‌یه (13 بهمن - 2 اسفند) بؤلونوب، سونراکی 30 گون ایسه بوز آی آدلانیب. بهمن‌ین 13-ده قیش فصلی‌نین أن سویوق گون‌لری، قار- چووغونلو دؤورو اولان کیچیک چیلله باشلاییر. قدیم خالق مراسیم‌لریندن بیری اولان خیدیر نبی بایرامی دا چیلله گون‌لرینه- بهمن آیی‌نین 22-نونا دوشور.
خیدیر نبی بایرامیندان سونرا آرتیق یالانچی چرشنبه گلیر. داها سونرا خبرچی چرشنبه و بوز آی گلیر. بوز آی‌دان سونرا ایسه، او بیری چرشنبه‌لر باشلاییر. یعنی بو بایرام نوروزا گیریش بایرامی‌دیر، طبیعت‌ین اویانماسینا باشلانغیجدیر.
تدقیقات‌لاردا خیدیر نبی «سویون، کوله‌یین و هاوانین حیمایه‌چیسی» کیمی تقدیم اولونور، خیدیر پیغمبرلرله عینی‌لشدیریلیر. خیدیر نبی بایرامی‌نین نه واختدان بری کئچیریلدییی تام معلوم اولماسا دا، اونون تورک خالق‌لاری آراسیندا میفولوگییاسیندا میفیک اوبراز، یازین گلیشینی خبر وئرن فصیل مراسیمی‌دیر. اونا گؤره ده بو بایرام یئرینی ده‌ییشمیر. عادتن بو بایرام قیش‌دا، کیچیک چیلله‌نین 10-جو گونو کئچیریلیر.
خیدیر نبی خالقین یادداشینا حیات گوجو، حیات عشقی، اود، ایستی‌لیک گتیرن بیر اوبراز کیمی داخیل اولوب. بیر چوخ منبع‌لرده حاضیردا یئل چرشنبه‌سینده یئرینه یئتیریلن آیین‌لرین اول‌لر خیدیر نبی بایرامیندا قئید اولدوغو یازیلیر. دئییلن‌لره گؤره، خیدیر نبی بایرامیندان اوچ گون اول، اوچ گون ده سونرا اسن یئل اونون کوله‌یی‌دیر. اونا «خیدیر نبی یئلی» دئییرلر. خالق آراسیندا دئییلیر کی، همین واخت خیدیر نبی یئل قانادلی آتی ایله اوبایا چیخیر، ائولری گزیب، اؤز پایینی گؤتورور.
ایل‌لر اؤتدوکجه اونودماغا باشلایان خیدیر نبی بایرامیندا یئرینه یئتیریلن آیین‌لر باره‌ده «روزییه قولی‌یئوا» بئله دئییب:
«بهمن‌ین 13-نجی اون گونلویو عرضینده آخشام شر قاریشاندان سونرا اوشاق‌لار، جاوان‌لار بیر یئره توپلاشار، دسته‌لنیب خیدیر نغمه‌سی اوخویا- اوخویا قاپی‌لاری دؤیر، خیدیر آدینا پای ییغاردیلار. هر قاپی‌دا «خیدیر پایی» قویاردیلار. کیمی بیر بایدا سود، کیمی بیر توربا اون... همین پای‌لاری گئجه بیر یئره ییغیب ساخلایاردیلار. سحر اونلاردان ایری کؤمبه‌لر دوزلدردیلر و یئددی نعمت‌دن _ (بوغدا، قوز، فندیق، بادام، کونجود، قارغی‌دالی، آرپا) قووورغا قوورولور، قوووت حاضیرلانیر. او گئجه‌نین آدی «خیدیر گئجه‌سی»دیر. دئییلن‌لره گؤره، چوخ موبارک گئجه‌دیر. بایرامین یئمک‌لری ایسه، قوورولموش بوغدا و قوووت‌دور. خالق اینانج‌لارینا گؤره، افسانه‌وی خیدیر گلن گون قوورولموش بوغدادان چکین قوووت اونوندان خلوت بیر یئره قویورلار. ائله بیر یئره کی، اورا اینسان نفسی، ال- آیاق توخونمور. حتتا اورا اونو قویان آدامین اؤزو بئله گیرمه‌مه‌لی‌دیر. هانسی ائوده قوووت-ون اوزه‌رینه خیدیرین بارماق ایزلری دوشرسه، همین ائوده بؤیوک بایرام ائدردیلر، همین ایل او ائوده روزی- برکت اولار. بیر گون اول تاخیل قوورولاراق، ال هه‌وه‌نگینده چکیله‌رک اون حالینا سالیناردی. قوووت اونو بؤیوک بیر سینی‌یه تؤکولردی و آخشام بیر طرفه قویولاردی. گویا گئجه واختی خیدیر نبی آتی ایله چاپاراق گلیر و قوووت اونونا ال باسیر، اونو اووسونلاییر. بئله‌لیکله ده، گلن ایل برکتلی اولور. خیدیر داردا قالان‌لارا کؤمک ائدن، سئوگیلی‌لری قوووشدوران بیر قوه‌دیر.
صاباحی، بایرام گونو قوووت حاضیرلاناردی. ساده‌جه، قوووت اونونا شیرین سو تؤکوله‌رک قاریشدیریلیر و قوووت حالینا گتیریلیردی. بونونلا یاناشی باشقا نعمت‌لر ده بیشیریلردی. اینسان‌لار بیر-بیرینه قوناق گئدر، شادلیق ائدردیلر. یابرامدان بیر گون اول ائوین کیچیک اؤولادینی (اوغلان اوشاغی) آلما آغاجی‌نین چوبوغو دالینجا گؤندررلر. گتیریلن شؤولر اوچ طرفدن سلیقه ایله پامبیغا سارینیب یاغ‌دا قیزاردیلار. آخشام ائوین بؤیویو بیر- بیر شؤولری گؤتوروب نیت‌لرینی سادالایار. هر شؤو بیر نیت اوچوندور.
یوردون سالامات‌لیغی، مال- قارانین محصولدارلیغی، باغ- باغچادا بوللوق، اوغول- قیز تویو و سایر نیت‌لر ائدیلیر. سونرا همین شؤولر دسته‌لنیب اورتا حیصه‌دن پامبیق‌لا باغلانار و قاباق‌داکی اونون اوستونه سانجیلار. بورادا خیدیر نبی‌نین اونلارین اوستونده گؤز اولماسی اوچون آیریجا چوبوق قویولار.
گئجه دوشه‌نده همین دسته‌لنمیش چوبوق‌لار شمع کیمی یاندیریلیر. اؤزو یانیب کئچه‌نه‌دک اونا توخونولماز. هم ده سحره‌دک قاب‌لارداکی اونا ال وورولماز. چونکی اولجه خیدیر نبی گلیب اؤز پایینی گؤتورمه‌لی‌دیر».
هر بیرینیزین سوفره‌نیز روزی- برکتلی اولسون، خیدیر نبی بایرامی‌نیز موبارک!
ایل‌لر اؤتدوکجه اونودماغا باشلایان خیدیر نبی بایرامیندا یئرینه یئتیریلن آیین‌لر باره‌ده «روزییه قولی‌یئوا» بئله دئییب:
«بهمن‌ین 13-نجی اون گونلویو عرضینده آخشام شر قاریشاندان سونرا اوشاق‌لار، جاوان‌لار بیر یئره توپلاشار، دسته‌لنیب خیدیر نغمه‌سی اوخویا- اوخویا قاپی‌لاری دؤیر، خیدیر آدینا پای ییغاردیلار. هر قاپی‌دا «خیدیر پایی» قویاردیلار. کیمی بیر بایدا سود، کیمی بیر توربا اون... همین پای‌لاری گئجه بیر یئره ییغیب ساخلایاردیلار. سحر اونلاردان ایری کؤمبه‌لر دوزلدردیلر و یئددی نعمت‌دن _ (بوغدا، قوز، فندیق، بادام، کونجود، قارغی‌دالی، آرپا) قووورغا قوورولور، قوووت حاضیرلانیر. او گئجه‌نین آدی «خیدیر گئجه‌سی»دیر. دئییلن‌لره گؤره، چوخ موبارک گئجه‌دیر. بایرامین یئمک‌لری ایسه، قوورولموش بوغدا و قوووت‌دور. خالق اینانج‌لارینا گؤره، افسانه‌وی خیدیر گلن گون قوورولموش بوغدادان چکین قوووت اونوندان خلوت بیر یئره قویورلار. ائله بیر یئره کی، اورا اینسان نفسی، ال- آیاق توخونمور. حتتا اورا اونو قویان آدامین اؤزو بئله گیرمه‌مه‌لی‌دیر. هانسی ائوده قوووت-ون اوزه‌رینه خیدیرین بارماق ایزلری دوشرسه، همین ائوده بؤیوک بایرام ائدردیلر، همین ایل او ائوده روزی- برکت اولار. بیر گون اول تاخیل قوورولاراق، ال هه‌وه‌نگینده چکیله‌رک اون حالینا سالیناردی. قوووت اونو بؤیوک بیر سینی‌یه تؤکولردی و آخشام بیر طرفه قویولاردی. گویا گئجه واختی خیدیر نبی آتی ایله چاپاراق گلیر و قوووت اونونا ال باسیر، اونو اووسونلاییر. بئله‌لیکله ده، گلن ایل برکتلی اولور. خیدیر داردا قالان‌لارا کؤمک ائدن، سئوگیلی‌لری قوووشدوران بیر قوه‌دیر.
صاباحی، بایرام گونو قوووت حاضیرلاناردی. ساده‌جه، قوووت اونونا شیرین سو تؤکوله‌رک قاریشدیریلیر و قوووت حالینا گتیریلیردی. بونونلا یاناشی باشقا نعمت‌لر ده بیشیریلردی. اینسان‌لار بیر-بیرینه قوناق گئدر، شادلیق ائدردیلر. یابرامدان بیر گون اول ائوین کیچیک اؤولادینی (اوغلان اوشاغی) آلما آغاجی‌نین چوبوغو دالینجا گؤندررلر. گتیریلن شؤولر اوچ طرفدن سلیقه ایله پامبیغا سارینیب یاغ‌دا قیزاردیلار. آخشام ائوین بؤیویو بیر- بیر شؤولری گؤتوروب نیت‌لرینی سادالایار. هر شؤو بیر نیت اوچوندور.
یوردون سالامات‌لیغی، مال- قارانین محصولدارلیغی، باغ- باغچادا بوللوق، اوغول- قیز تویو و سایر نیت‌لر ائدیلیر. سونرا همین شؤولر دسته‌لنیب اورتا حیصه‌دن پامبیق‌لا باغلانار و قاباق‌داکی اونون اوستونه سانجیلار. بورادا خیدیر نبی‌نین اونلارین اوستونده گؤز اولماسی اوچون آیریجا چوبوق قویولار.
گئجه دوشه‌نده همین دسته‌لنمیش چوبوق‌لار شمع کیمی یاندیریلیر. اؤزو یانیب کئچه‌نه‌دک اونا توخونولماز. هم ده سحره‌دک قاب‌لارداکی اونا ال وورولماز. چونکی اولجه خیدیر نبی گلیب اؤز پایینی گؤتورمه‌لی‌دیر».
هر بیرینیزین سوفره‌نیز روزی- برکتلی اولسون، خیدیر نبی بایرامی‌نیز موبارک!
وبلاقا گؤره
سون یازیلار
- پست جالب مازیار لرستانی در مورد گرانی سکه
- ایل بایرامی‌نیز موبارک اولسون
- رادیو - تلویزیونون ایشی میلتی سون چرشنبه دن قورخودماق دی
- باشیزا دولانیم بارماغیزی بیرنیزا سالمایین !!
- صدا و سیما میلتین انتخاباتدا (سئجکی ده ) شرکت ائلمه سین 71 درصد اعلام ائلیب!!
- بیزیم داواخانالاریمیزدا دلال اولوب !
- عدم برخورد با فساد ها و رانت های بزرگ و البته برخورد نمایشی با فساد های کوچک که نشان دهد دولت حامی فساد و رانت نیست
- ایران فوتبال میللی تیمی اسیا میلت لرینین چکی ده لاپ اغیر و قوجا تیمی
- سوزلو شکیل لر !!
- ١١ مناسبت جدید به تقویم رسمی کشور اضافه میشود
- در مراسم بزرگداشت سردار سلیمانی در کرمان چرا هیچ وزیر و مسئولی نبود !!
- دزدی از گاز و دزدی از برق و دزدی اب
- زمان دسترسی به مواد مخدر در ایران به ۵ دقیقه رسید!
- مافیا اجازه واردات برنج میدهد، اما خودرو نه!
- موضوع ترور داعش در کرمان
بؤلوملر
- گولملی سوزلر (116)
- گولملی شکیل لر (12)
- گون سوزلری (131)
- سئیاسی سوزلر (15)
- ایقتیصادی سوزلر (24)
- ورزیشی سوزلر (23)
- ایل سوزلر (31)
- فلسفی سوزلر (21)
- سوزلوک (18)
- ناغیل لار (5)
- تئزه نه خبر (17)
- دولارینان قیزیلین قیمتی (1)
- ماهنی لار (7)
- نوستالوژِی (6)
- تاپماجا (1)
- اوشاق لار اوچون (3)
- جام جهانی 2022 قطر (1)
- ساغلاملیق (8)
- تاریخ (5)
آچارسؤزلر
- تراختور (14)
- باهالیق (12)
- گولملی سوزلر (11)
- گولملی (10)
- ایران (8)
- کرونا (7)
- تورکی جوک (6)
- چیلله (6)
- خوی (6)
- تراکتور سازی (6)
- گولملی لر (5)
- سوزلوک (5)
- رییسی (5)
- خوی زلزله سی (5)
- دریاچه ارومیه (4)
- چوره ک (4)
- ماشین (4)
- چرشنبه سوری (4)
- انتخابات (4)
- گولمجه (4)
باغلانتی لار
ساخلانج
- فروردين 1403
- اسفند 1402
- بهمن 1402
- دى 1402
- آذر 1402
- آبان 1402
- مهر 1402
- شهريور 1402
- مرداد 1402
- تير 1402
- تامام آیلار
سایغاج
- ایندی وبلاقدا :
- بو گونون گؤروشو :
- دونه نین گؤروشو:
- بو آیین گؤروشو :
- بوتون گؤروشلر :
- یازیلار :
- باخیشلار :
- یئنیله مه چاغی :