گون سوزلری

بو وبلاق دا تورک لرین گونده لیک دغدغه لریندن دانیشیب و بحث ائلیریک

اوغلان آدلاری

0 گؤروش
یازار:‌ امین

بویرون فارسی آچیخلاماسی اولماسایدی من اوزوم چوخونون 

معنی سین بیلمیردیم .

تارمان: (‏Tarman‏) کشاورز. ‏
تاریش: (‏Tarış‏) دوست خدا. ‏
تاری وئردی: (‏Tarıverdi‏) خداداد. ‏
تالماز: (‏Talmaz‏) خستگی ناپذیر. ‏
تامارا: (‏Tamara‏) آرزومند.  ‏
تامان: (‏Taman‏) دامن. انباشته.‏
تامیدار: (‏Tamıdar‏) چشنده. ‏
تامیرلان:(‏Tamırlan‏)نورانی.نیرومند.‏
تانبای: (‏Tanbay‏) سرور صبحدم. ‏
تانری دوْغموش: (‏Tanrı doğmuş‏) ‏خداداده. ‏
تانری قول: (‏Tanrı qulu‏) بنده خدا. ‏
تانری وئردی: (‏Tanrıverdi‏) خداداد. ‏
تانسو: (‏Tansu‏) معجزه. عجیب. ‏
تانیش: (‏Tanış‏) آشنا. خودی. فامیل. ‏
تانیشمان: (‏Tanışman‏) مشاور. معرف. ‏استاد. حاذق. ‏
تانیقتاچی: (‏Tanıqtaçı‏) آشنا. ‏
تاوار: (جان)(‏Tavar‏) شاهین جوان. ‏
تای بیگ: (‏Tay bəy‏) سرور یکتا. ‏
تای بیلگه: (‏Tay bilgə‏) دانای یکتا. ‏
تایتیق: (‏Taytıq‏) بی همتا. ‏
تایخان: (‏Tayxan‏) کشاورز. همتا و ‏دوست خان.‏

آردینی اوخو
چهارشنبه 1 تیر 1401
بؤلوملر : سوزلوک ,

سوزلوک

0 گؤروش
یازار:‌ امین

بولارا باخین گورون هانسی سین ایندیه جن ایشلدیب سیز


اؤدلک : بزدل، ترسو
اؤده مه : پرداخت کردن
اؤده نیلمز : جبران ناپذیر
اؤرتو : پوشش
اؤرنک : اسوه، الگو
اؤزه­ ل : مخصوص، ویژه
اؤزه­ للیکله : خصوصا
اؤن : جلو، پیش، قبل
اؤنجه : قبلا
اؤنملی : باارزش، مهم
ائرته : زودهنگام
آتماجا : کنایه، سخن گوشه دار
آخار = آخیجی : جاری، روان
آداخلی = نشانلی : نامزد
آرخا : پشت، ظهر
آزغین : گمراه
آسیلی : وابسته
آلقیش : تشویق، دعا
آنلام : معنی
آنلاییش : ذهنیت، تفکر
اسیرگه­ مه­ ک : دریغ داشتن، منع کردن
اُورتا : میان، وسط، میانه
اوسانماق : ذله شدن، بیزار شدن
اوستون : برتر، بالاتر
اوغور : شانس، موفقیت
اولو : مقدس، بزرگ، متعال
اونودماق : فراموش کردن
اویار : متناسب
اویغون : مناسب، درخور
ایچگی : مشروب، نوشابه
ایره­ لی : به سمت جلو
ایز : اثر، نشانه
ایگیت : جوانمرد، قهرمان
ایلدیریم : آذرخش
اَیله­نجه : مجلس، نشست
ایلیق : ولرم
اینام : عقیده، باور
اینجه : ظریف، نازک، باریک
بئشیک : مهد
بؤلگه : منطقه، بخش
باغلام : پیوند، اتصال، علاقع
باغیرتی : فریاد
بایراق : پرچم
باییر : بیابان
بری : به این سو
بوتون : تماما، کامل
بُوز : خاکستری
بولود : ابر
بویاق : رنگ کردن
بوینوز : شاخ
بیتیرمه­ ک : به پایان رساندن
پاریلتی : درخشش
پُوزغون : داغون، از هم پاشیده
پینتی : شلخته، بی سلیقه
تاپماجا : معما
تالان : غارت
تانری : الله
ترلان : عقاب، شاهین
توپوق : مچ پا
توکنمز : ماندگار، تمام نشدنی

آردینی اوخو
چهارشنبه 3 فروردین 1401
بؤلوملر : سوزلوک ,

تؤرکجه بویالار(رنگ‌لر)

0 گؤروش
یازار:‌ امین

Rəng _boya : رنگ
Ala-bula,  ala,  alaş : رنگارنگ
Qara : سیاه  
Ağ : سفید
Göy :(آبی (کبود
Qırmızı, al,  qızıl : سرخ(قرمز) 
Yaşıl : سبز 
Sarı : زرد 
Boz : خاکستری 
Gümüşü : نقره ای
Altun_qızıl : طلایی
Çəhrayı : صورتی
Sarımtıl : مایل به زرد
Narıncı,  turuncu : نارنجی
Göyümtül : مایل به آبی(کبود)
Qırmıztıl : مایل به قرمز
Bənövşəyi_mor : بنفشه ای
Yasəməni : نیلی
Açıqgöy  : فیروزه ای
Sarımtıl : مایل به زرد
Sarımtıl _yaşıl  :  سبز مایل به زرد
Qırmızımtıl_narıncı:نارنجی‌مایل به قرمز
_____
Ağımtıl : مایل به سفید 
Ağ ap ağ  :سفیده سفید ،سفید تند
Qap qara : سیاهه سیاه ، مشگی تند
Zilqara : سیاهه سیاه ، سیاهه تند
Ağşın : دارای مو‌ یا پوست سفید
Qaraşın :  دارای مو یا پوست مشگی
Sarışın :دارای  مو‌‌ یا پوست زرد
Göm göy :کبوده کبود ،  کبود تند 
Yam yaşıl : سبزه سبز ،سبز تند 

آردینی اوخو
چهارشنبه 3 فروردین 1401
بؤلوملر : سوزلوک ,

ریشه کلمه اتاق و اجاق

0 گؤروش
یازار:‌ امین



در زبان ترکی به این شعله های گرم اۏد یا اۏت(آتش) می گویند .
  ترکان باستان برای محفوظ ماندن از سرما، سرمای سوزناک و حیوانات درنده؛ آتش روشن کرده و در گرداگرد آن حلقه ایجاد می کردند که این حالت را اۏدۇرماق یا اۏتۇرماق(نشستن) نام نهاده بودند .  بنابراین آتش اولین چیزی بود که در برپایی اولین اجتماعات انسانی ورود پیدا کرده بود .  ترک ها به محل سوختن آتش اۏداق، اۏدجاق و اۏجاق می گویند .  جای جان پناه را اۏداق یا اۏتاق نامیده بودند که ریشه ی این کلمه به اۏد بر می گردد .  در نظر گذشتگان چهار عنصر؛ یعنی آب، آتش، باد و خاک عامل بیداری طبیعت پنداشته میشد . از اینرو چهار چهارشنبه آخر سال هماهنگ با آن چهار عنصر؛ آب، آتش، باد و خاک نامیده بودند .

آردینی اوخو
شنبه 14 اسفند 1400
بؤلوملر : سوزلوک ,

پاییز سوز صوحبتی

0 گؤروش
یازار:‌ امین

واژگان تورکی مربوط به فصل پاییز

 
پاییز: #سولار: "Solar"

#سون_باهار: "Son bahar"

#گؤووز: "Gövüz"، #گوز "Güz": یاپراق آخیمی 

پاییزه: #گوزلوک: "Güzlük": کشت

پاییزی: #پاییزلیق: "Payızlıq"

آخر پاییز: #آغ قیروو: "Ağ qırov": اولکر باتان: "Ülkər batan"

اول پاییز: #اولکر_دوغان:"Ülkər doğan:

باران پاییزی: #گوزلک (Güzlək).

برگ پاییزی: #قارا_جاجیق:" Qara cacıq"، #خزل، #قاقشال

بلبل پاییز: #آلا_توغان: "Ala toğan"

پاییز گذرانی: #گوزله‎مه: "Güzləmə"

چراگاه پاییزی: #گؤزلک: "Güzlək"

خیار پاییزی: #گوزدک: "Güzdək"

سرمای پاییز: #گوزرتی:  "Güzərti"

شخم پاییزی: #دوندورما_شومو: "Dondurma şumu"

علف پاییزی:  #گوزدک: "Güzdək"

گلابی پاییزی: #چرکی: "Çərəki"

گندم پاییزه: #گؤممه: "Gömmə"

ماشک پاییزه: #قارا_گولک: "Qara gülək"

نرگس پاییزی: #زانباق_نرگیزی: "Zanbaq nərgizi"،  #گؤزل_خاتون_چیچه‌یی: "Gözəl xatın çiçəyi"

فرارسیدن پاییز: #گوزرمک: #Güzərmək"،  #گوزوکمک

روییدن علف در پاییز: #گوزدکلشمک: "Güzdəkləşmək"

جایی که آب و هوای پاییزی دارد: #قوزئی_یاماج: "Quzey yamac"

جشن پاییزی چوپانها: #داپاندی: "Dapandı"

پاییز را در جایی گذراندن: #گوزله‎مک: "Güzləmək"

برّه‎ای که در فصل پاییز متولد شده باشد: #دؤل_بورونو: "Döl burunu"، #گویش_موغان

بعد از شخم پاییزی زمین را نکاشتن: #هئریک: "Herik"

باد سرد پاییزی که ناگهان می‌وزد و چهارپایان را تلف می‌کند: #اوغلاق_قیران: "Oğlaq qıran"

انگور پاییزی آویخته شده: #آسما_اوزوم: "Asma üzüm"

آردینی اوخو
پنجشنبه 18 آذر 1400
بؤلوملر : سوزلوک ,

آراشدیرماق ؟

0 گؤروش
یازار:‌ امین

آراشیدرماق  =D>



تحقیق ائیله‌مک   :O

فارسی : تحقیق کردن 

آردینی اوخو
دوشنبه 17 آبان 1400
بؤلوملر : سوزلوک ,

نام چندی از زمان ها در زبان ترکی

0 گؤروش
یازار:‌ امین

☀️ گۆندۆز/Gündüz/روز

🔘 بۇ گۆن(بۆیۆن)/(Büyün)Bu gün/امروز 

🔸گلن گۆن(صاباح)/Gələn gün(Sabah)/فردا
🔸بیری گۆن/Biri gün/پس فردا 
🔸دا بیری گۆن/Da biri gün/پسون فردا
🔸داسی بیری گۆن/Dası biri gün/پس پسون فردا
🔹دۆنن(گئچن گۆن)/Dünən(Geçən gün)/دیروز
🔹ایرلی گۆن/İrəli gün/پریروز
🔹دا ایرلی گۆن/Da irəli gün/پس پریروز
🔹داسؽ ایرلی گۆن/Dası irəli gün/پسون پریروز

⭐️ گئجه/Gecə/شب

🔘 بۇ گئجه/Bu gecə/امشب

🔸گلن گئجه(صاباح گئجه)/Gələn gecə(Sabah gecə)/فردا شب
🔸بیری گئجه/Biri gecə/پس فردا شب 
🔸دا بیری گئجه/Da biri gecə/پسون فردا شب
🔸داسؽ بیری گئجه/Dası biri gecə/پس پسون فردا شب
🔹دۆنن گئجه(گئچن گئجه)/Dünən gecə(Geçən gecə)/دیشب 
🔹ایرلی گئجه/İrəli gecə/پریشب
🔹دا ایرلی گئجه/Da irəli gecə/پس پریشب
🔹داسؽ ایرلی گئجه/Dası irəli gecə/پس پسون پریشب

7⃣ هفته/Həftə/هفته

🔘 بۇ هفته/Bu həftə/این هفته 

🔸گلن هفته/Gələn həftə/هفته بعد 
🔸بیریسی هفته/Birisi həftə/ 
🔸دا بیریسی هفته/Da birisi həftə/
🔸داسی بیریسی هفته/Dası birisi həftə/
🔹اۏ هفته(گئچن هفته)/O həftə(Geçən həftə)/هفته قبل 
🔹اۏ بیریسی هفته/O birisi həftə/ 
🔹اۏندان قاباقکی هفته/Ondan qabaqkı həftə/


🌛آی/Ay/ماه

🔘 بۇ آی/Bu ay/این ماه 

🔸گلن آی/Gələn ay/ماه بعد 
🔸بیریسی آی/Birisi ay/ 
🔸دا بیریسی آی/Da birisi ay/
🔸داسؽ بیریسی آی/Dası birisi ay/
🔹اۏ آی(گئچن آی)/O ay(Geçən ay)/ماه قبل 
🔹اۏ بیریسی آی/O birisi ay//
🔹اۏندان قاباقکؽ آی/Ondan qabaqkı ay/


🎅ایل/İl/سال 

🔘 بۇ ایل(بو ایل)/Bu il(Bı il)/امسال

🔸گلن ایل/Gələn il/سال آینده 
🔸بیریسی ایل/Birisi il/ 
🔸دا بیریسی ایل/Da birisi il/ 
🔸داسی بیریسی ایل/Dası birisi il/ 
🔹بیلدیر(گئچن ایل)/Bildir/پارسال  
🔹نیش ایل/Nişil/پیارسال 
🔹دا نیش ایل/Da nişil/پسون سال 
🔹داسؽ نیش ایل/Dası nişil/پس پسون سال

🔻البته ما در شهر زنجان این کلمات رو استفاده می کنیم ولی شاید در مناطق دیگر آذربایجان کمی تفاوت هایی وجود داشته باشد .

آردینی اوخو
چهارشنبه 5 آبان 1400
بؤلوملر : سوزلوک ,

تعدادی از واحدهای اندازه گیری غیر معین در زبان تورکی اذربایجانی

0 گؤروش
یازار:‌ امین

 بۆکۆم / Büküm/نشانگر مقادیر هر چیزی که  تا می خوره مثل نان 
مثال : قۏنشۇدان بیر بۆکۆم چؤرک آلدیم .
ترجمه : از همسایه یه مقدار نان تا شده گرفتم .

 آتیم / Atım/نشانگر مقادیری که موقع استفاده ازش به صورت پراکنده پرت می کنیم مثل پرت کردن چای در قوری  
▫️مثال : بیر آتیم چای تؤک قۏرۇیا قۏی دم آلسین .
ترجمه : به مقدار یک بار پرت کردن، چای در قوری بریز تا دم بکشه .

چیمدیک / Çimdik/به مقدار نیشگون
▫️مثال : بیر چیمدیک دۇز تؤک یئمگیمه(غذاما)
ترجمه : به مقدار یک نیشگون در غذایم نمک بریز .

 پیشیریم / Pişirim/نشانگر مقداری که برای تعداد دفعات پختن کاربرد دارد
▫️مثال : تلیسده بیر پیشیریم دۆیۆ قالیب .
مثال : در گونی به مقدار یک بار پختن برنج مونده .

 قۇرتۇم / Qurtum/جرعه و غرت  
▫️مثال : من بیر قۇرتۇم سۇ ایچدیم .
ترجمه : من به مقدار یک جرعه آب خوردم .

 بۇرۇم / Burum/نشانگر مقدار تعداد دفعاتی که با پیچاندن شعله آتش به عمل آید
▫️مثال : سۇ چانیکده بیر بۇرۇم قاینادی .
ترجمه : آب در کتری به مقدار یک بار چرخاندن شعله (مقداری که آب را بجوشاند) جوشید .

 چالخام / Çalxam/نشانگر مقدار تعداد دفعاتی که با تکان دادن خیک به عمل آید   
▫️مثال : منیم بیر چالخام(یا آتیم) ائیرانیم واردیر .
ترجمه : من به مقدار یک دوره تکاندن، دوغ دارم .

🟤 آددیم / Addım/گام،قدم  
▫️مثال : دۇر گئت چؤرک آل؛ بیر آددیم یۏلدۇر دا .
ترجمه : پاشو برو نان بخر؛ یک قدم(تو فارسی بیشتر میگن دو قدم) راهه دیگه .
 
⚫️ جمه / Cəmə/نشانگر مقدار یک جمع از چیزی
▫️مثال : بیر جمه اۏت دردیم .
ترجمه : به مقدار یک جمعی علف چیدم .
🔻بعد از درو کردن یونجه یا گندم بصورت دسته هایی با مقدار نا مشخص میگذارند کنار زمین خشک میشه که این دسته ها «جمه» نامیده می شود . 
و بعد از خشک شدن این علوفه ها رو به صورت دسته های چهارتایی می بندند و به هرکدوم از اینا میگن «بیر باغ» .

🟠 باغ / Bağ/دسته💐
▫️مثال : بیر باغ اۏت تؤکدۆم داوارا .
ترجمه : به مقدار یک دسته علوفه به احشام ریختم .

🟢 قاش/ Qaş/تکّه 🧀 
▫️بیر قاش پئندیر قۏی بۏشقابا گتیر .
ترجمه : به مقدار یک تیکه پنیر در بشقاب بگذار و بیاور .
🔻در یکی از مناطق زنجان وقتی پنیر به تیکه های کوچک تقسیم می کنند؛ اون تیکه های کوچک پنیر رو «بیر باش پنیر یا بیر پَچئک پنیر» مینامند .

🔵 دیلیم / Dilim/قاچ میوه🍉
▫️مثال : بیر دیلیم قارپؽز کس وئر منه .
ترجمه : به مقدار یک قاچ هندونه ببر و به من بده .

🟤 اتک / Ətək/دامن 
▫️مثال : بیر اتک گۆل یؽغمؽشام . 
ترجمه : به مقدار یک دامن گل جمع کردم .

🔴 قیسیم / Qısım /نشانگر مقدار به اندازه مشت بسته دست🤛
▫️مثال : بیر قیسیم اۏن تؤک قابلامایا .
ترجمه : به مقدار یک مشت بسته آرد بریز در قابلمه .

🟡 چنگه / Çəngə/نشانگر مقدار به اندازه چنگه باز دست 
▫️مثال : اۏ قیزین بیر چنگه تۆکۆ وار .
ترجمه : اون دختر به مقدار یک چنگه دست مو دارد .
 
🟢 آوۇج / Avuc/نشانگر مقدار به اندازه کف دست 🤚
▫️بیر آوۇج سۇ چالدیم اۆزۆمه .
ترجمه : به مقدار یک کف آب به صورتم زدم .
 
🟠 قوشا آووج / Qoşa avuc/نشانگر مقدار به اندازه دو کفه ی دست 🤲
▫️بیر قۏشا آوۇج تۏپراق تۏک اۏد سؤنسۆن .
ترجمه : به مقدار دو کف جفت خاک بریز تا آتش خاموش بشه .

آردینی اوخو
چهارشنبه 5 آبان 1400
بؤلوملر : سوزلوک ,

نام فصل ها به زبان تورکی

0 گؤروش
یازار:‌ امین

بهار = یاز

تابستان = یای

پاییز = گوز

زمستان = قیش

فصل بهار = آچار

فصل تابستان = دولار

فصل پاییز = سولار ، سون یاز

فصل زمستان = دونار


(بیلمیرم نئیه پاییزا بیز یادیما گلن گوز دئمزدیک )

سیز نه دئییر سیز ؟

آردینی اوخو
چهارشنبه 5 آبان 1400
بؤلوملر : سوزلوک ,

کلمه «بلی» یا «بله» در فارسی ریشه تورکی دارد.

0 گؤروش
یازار:‌ امین


 کلمه "بلی" در فارسی
این کلمه از "بللی"تورکی در مفهوم تصدیق وارد فارسی شده است. بللی
 در تورکی  یعنی آشکار ، مشخص "بللیدیر "یعنی مشخص است 
این کلمه در تورکی فرم دیگرش "بللی کی" است یعنی "مشخصا؛ پیداست؛ 
آشکار است که" که بصورت "بلکه" در فارسی استفاده می شود.
شما در فارسی هئچ وقت نمی توانید هم در مفهوم و هم در کاربرد ارتباط بین
 بلی و  بلکه را مشخص کنید. اما چون زبان تورکی صاحب بن کلمات فوق است،
میتواند ارتباط  بن اسناد و کلمه هم ریشه را مشخص کند.
این کلمات در مفاهیمی که در تورکی ادراک شده اند با مفاهیم نزدیک در فارسی
 کاربرد فارسی گونه پیدا کرده اند
 یک کلمه دیگر از همین بن، کلمه"بلگه سَل" است یعنی مستند  زبان تورکی در
 همین اشارات با همین نوع کلمات؛مفهومی دیگر دارد مثل"بیل"یعنی بفهم 
"بیلگی" یعنی اطلاعات و یا بَلل یعنی آشکار شده،پیدا "بیل" یعنی بفهم، مفهوم 
شده "بول"  یعنی زیاد،فراوان و.....

آردینی اوخو
جمعه 30 مهر 1400
بؤلوملر : سوزلوک ,