گون سوزلری

بو وبلاق دا تورک لرین گونده لیک دغدغه لریندن دانیشیب و بحث ائلیریک

آنا دیلی گونو

0 گؤروش
یازار:‌ امین


http://gunsuzlari.arzublog.com/uploads/gunsuzlari/ana-dili.jpg

اؤزونوز بیلیرسینیز کی آنا دیلی، آنا سودو ایله انسانین جانینا گیریب، تکجه اؤلوم ایله جاندان چیخار. انسان آنا دیلینی آنا قارنیندا اولان چاغدان اؤیره ­نیر. علم و عالیم­لر اثبات ائتمیشلر: انسان آنا قارنیندا اولدوغو زماندان آنانین اورَک دؤیونتولریله آنا دیلینی ده اؤیره­نیر، آنا هر زمان دانیشیر، هر دیلده فیکر ائدیر اوشاق دا اونو حیس ائدیر. حتا یئدیگی هانسی غذانین تامینی آنا بَیه­نیرسه، اوشاق دا اونو خوشلاییر. اوشاق بو اؤیزندیک­لریله بو دونیایا گلیر.

   دیل، عالیملرین نظریله بیر لوکوموتیودیر کی اؤزو ایله قاتارین مختلف واگونلارینی ایره ­لی چکیر. بو واگونلارین مختلیف یوکلری وار: بیری فرهنگ، بیری دب و عنعنه ­لر، بیری تاریخ، بیری دوشونجه و فلسفه و . . .  هر بیری انسانا باغلی اولان معنویتی داشییر. هر زمان بیر دیل اؤلورسه بیر قاتار حرکتدن دایانیر. 1986م / 1364جو ایلده دونیا دیلچی­لری هوپی دیلی­نین سونونجو دانیشانی اؤلومونو "عمومی عزا" اعلان ائتدیلر. بو دیل 20جی عصرین باشلانغیجیندا تکجه 500 دانیشانی واریدی. او ایل سونونجو دانیشان دا اؤلدو. یانی هوپی دیلی، بشریت عالمیندن سیلیندی. قاتاری دایاندی. بشریت بو دیلین یاراتماسیندان محروم قالدی. بو، دیلچی­لرین انسانا اهمیت وئرمک­لرینی و انسانا حؤرمت بسله­دیک­لری گؤسته­ریر. دوغرودور، دیل اؤنملی بیر مساله­دیر، حتا انسان شخصیتی نئچه عاملدن یارانیر: ایناملار، اعتقادلار، اجتماعی دوروم و . . . آنجاق بونلارین حرکتی و تکوینی، دیل ایله مومکوندور.

 

   بوگون دونیادا، بوتون انسان سئورلر و بیلگین لر هئچ بیر دیل ایله دوشمان اولامازلار. یونسکو سازمانی آنادیلی­نین اؤیرنمه سینی بیر تکلیف کیمی دولتلرین بوینوندا بیلیر. تاسوفله دونیادا تکجه بیزیم اؤلکه میزده آنادیلی ایله مخالف اولانلار چوخلوق گؤسته ریر و بونون دا سببی شوونیست عنصرلرین قدرت تاپماسی نین نتیجه سی دیر. آنایاسامیزدا بو حق بوتون ایرانلیلارا وئریلدیگی حالدا، هئچ کیم آنایاسانین اجرا اولماسینا چالیشیق گؤسترمیر. جمهور باشقانین دان توت، مجلیس نماینده لری، قضائییه قوه سی و شورای نگهبان قانون اساسی او زادا کی اصلا توجه ائتمه ییر آنایاسامیزدیر. آما وقتی گلنده هامی آنایاسانین اجرا اولماسی و 15جی اصلین پیاده اولماسینا شعار وئریرلر.

   بئله بیر دوروما نه دئمک؟ کیمدیر بو اؤلکه ده انسان حقلرینه دقت ائتسین؟ بوگون دونیانین هر هانسی بیر اؤلکه سینه باخیرسان، انسانلارین، حتا مهاجیرلرین آنادیلینه او قدر اؤنم بسله ییرلر کی بیر مدرسه ده تکجه 5 اوشاغین بیر دیلده اولدوغو، دولتین بوینونا بو تکلیفی قویور کی اونلارین آنادیلیللرینه کتاب حاضیرلاییب معلم تدارکی گؤرسون و بوتون هزینه لری بوینونا آلسین. بئله قانون بوگون اوروپا اؤلکه لرینده او جمله­دن سوئد، بلژیک، دانمارک، نروژ، کانادا و باشقا اؤلکه لرده اجرا حالیندادیر. آما بیزیم اؤلکه ده 40 میلیون انسانین اؤز آنادیلینده اؤیرنمک و اوخوماق امکانی یوخدور. جالب بوراسی دیر کی بونلار حقوق بشردن دم وورورلار. یا داها دوزگون دئسک حقوق بشری تکجه ایراندا دوز اولدوغونو ادعا ائدیرلر.  بوگون چوخ آزاراق اؤلکه­ تاپیلار کی اورادا بیر و یا نئچه دیل یاساق اولسون، حتا عراق و افغانستاندا مختلف دیللرده دانشانلار اؤز حقلرینی الده ائتمیشلر و بیز ایرانلیلار هله اسیر کیمی یاشاییریق. سؤزونه بو جمله ایله سون قویورام کی هر بیر دیل ایله دوشمن اولان، انسانسیتله، بشریتله دوشمن­دیر.

   اؤلکه میزده تکجه بیر دیلین اؤیرنمه سی رسمیت تاپمادا، باشقا ائللره ظلم ساییلیر. بو امر، انسان اؤلدورمه و نسل اؤلدورمکله هئچ بیر فرقی یوخدور. آنجاق بئله بیر دورومو یارادانلار بیلمه لی دیرلر کی بو دورومدان تکجه فارس دیلی و ادبیاتی زیان گؤره جکدیر و ایرانی پارچالاماق معناسیندادیر. ایرانی پارچالایانلار اونلاردیرلار کی ایراندا تکجه بیر دیل او دا فارس دیلینی بیلیرلر. بونلار بیلمه لیدیرلر کی باشقا دیللر یاساق اولدوقدا، فارس دیلی گونو گوندن ضعیفله­ییب اؤلمه­گه یاخینلاشا بیلر. آما ایرانلی دیللرین آزاد اولماسیلا فارس دیلی ده گوجله نیب رغبت قازاناجاق و ایران خالقلاری ال اله وئریب بیرگه دوشمانلار قارشیندا باشاریلار الده ائده جکلر.

ایراندا تورک دیلی یئرلی و محلی بیر دیل یوخ، بلکه ایرانین باشا باشیندا تورک دیلی عموم خالق دیلی دیر؛ آذربایجان تورکلری نئچه اوستان، خراساندا، تورکمنلر، قاشاقاییلار، خلج لر و قازاقلار دا وطنیمیزده یاشاییرلار. تورک دیلی تاریخ بویو ایرانین وارلیغینی ساخلامیش و ایران توپراقلاری تورک خالقیمیزین قانی ایله بویانیب و وطنیمیز دیری قالیبدیر. وطنیمیزین استقلالی آذربایجانلیلارین و تورکلرین جاندان کئچمه­لریله اله گلمیشدیر. باشقا خالقلارلا ال-بیر اولوب ایرانی ساخلامیشدیر. بوگون ده ایران بوتون ایرانلی لارین دیر و تورکلر هر زامانکی کیمی ایرانی ساخلایاجاقلار.

   جامعه شناسلار، روان شناسلار بئله اینانیرلار کی آنادیلیندن محروم اولان انسانلار، محرومیتی حس ائدیب داها اجتماعی فعالیت لرده قیراغا چکیلرلر. بئله بیر اؤلکه گونو گوندن ایچی بوشالیب و بیر گون تکجه سلاح و نظامی قوه­لره آرخالانار و ملت پوزولار. بیر حالداکی دیل آزادلیغی، انسانلارین وارلیغینا ده­یر وئرمک و اونلاری بیرلشدیرمک­دیر. بئله بیر واحد ملت اؤز سرمایالاریندان موغایات اولوب دوشمنه فرصت وئرمز.

 

   دیلدن بوگون دؤرد تعریف الده­دیر: آنا دیلی، ملّی دیل، رسمی دیل و اورتاق دیل. رسمی دیل بیر قرارداددیر و حاکمیت اراده­سی اوندا واردیر. زمان کئچمه­سیله و توپلومون ده­ییشیلمه­سیله ده­ییشیله بیلر. آنجاق دیل مساله­سینی فرهنگی، معنوی و اجتماعی فضادان سیاسی بیر فضایا گتیرمک، اونو عرشدن فرشه گتیرمک کیمی­دیر. او زمان، تنوع، داها تهدید کیمی گؤرونر. ارباب نؤکر سیستمی یولا دوشر. تأسوفله بوگون ایراندا بئله بیر دورومدا اوز اوزه گلمیشیک.

   دیل بیر وسیله­دیر انسانلار آراسیندا ایلگی قورماق اوچون، آما تکجه وظیفه سی بو دئییلدیر. دیل بیلیم، تاریخ، دب و عنعنه لری، دوشونجه­لر­ی، حکمت و فلسفه نی بیریندن باشقاسینا چاتدیرماق وسیله­سی­دیر. پس دیل، دوشونجه وسیله­سی­دیر. انسانین باشقا حیوانلارا امتیازی، اونون دوشونجه­سی­نین وارلیغیندان آسیلی­دیر. دیل اولغون اولدوقجا دا دوشونجه اولغونلاشیر. دیل بیر لوکوموتیودیر کی آردیجا یوزلرجه واگونی چکیر و بو واگونلاردا تاریخ، ادبیات، دبلر و عنعنه­لر، فلسفه و باشقا کولتورلری داشییر. آنجاق لوکوموتیو دایاندیقدا بوتون واگونلار دا دایانیز. بیر دیلی دایانماسییلا بیر قاتار بشریتدن دایانیر. هئچ بیر دوشونجه ­لی انسان بونا راضی اولا بیلمز.     

   بیلیم دونیاسی ­نین عواملیقلا ایشی یوخ، شرافتله یاشاماق و انسان کیمی داورانیش، علم و منطقله ایلگیلی ­دیر. نژادپرستی عرقچیلیک دؤورانی توکه­نیب؛ بئله فیکیرلر هله بیزیم اؤلکه ­ده واردیسا، تاریخین آشغالینا قویلانمالی­دیرلار. 

   تورک دیلی­نین ایراندا یاییلماسینا چوخ قدیم زامانلارا قاییدیر. دیلیمیزین دوشمانلاری، چالیشیرلار تورک دیلینی سلجوقلاردان سونرا گلمه بیر دیل تانیتدیرسینلار. آنجاق میلاددان اؤنجه تورک دیلی ­نین وارلیغی اوچون الده معتبر سندلر وار. شوبهه یوخدور کی هر دیلین اؤزونه محصوص اؤزه للیک لری و گؤزه للیک لری وار و هر بیر دیل گؤزلدیر. هر دیل اؤزو اوچون بلکه بشریت اوچون معنوی خزینه لری واردیر. دیلیمیز تورکجه دیر و ایراندا مین ایللر تاریخه مالیکدیر. یئنه بونا تأکید ائدیرم کی بیز آذربایجانلیلار آتالاریمیز کیمی همیشه ایرانلی اولدوغوموزا گووه نیب و فارس دیلینی ده سئویریک. آنادیلینی سئوه نه پان تورک دئمک فقط نادان و احمق آداملارین ایشی دیر. ایران تاریخی هخامنشلرله باشلانماییر؛ بلکه 3000 ایل هخامشدن اؤنجه آذربایجاندا هورری لر، گوتتی لر، آراتتی لر، اورارتولار، ماننالار و مادلار یاشامیشلار و دونیا دیلچی لری بونلارین دیلی التصاقی اولدوغونو تصدیق ائتمیشلر. آنجاق اسلام دؤورونده تمام مورخلر، ایران و اؤزه للیکله آذربایجانین تورک اولدوغونو مسجل بیلمیشلر. خزرلر اسلام زمانی آذربایجاندا حکومت قورموش و دیللری تورکجه دیر و بوگون نوم بیتیک آدلی کتاب اونلاردان بیزه یادگار قالمیشدیر. اسلام و عرب مورخلری او جمله­دن طبری، ابن اثیر، ابن کثیر، جاحظ، ابن فضلان، ابن حسّول، ابن خلدون و باشقالاری آذربایجانی تورک یوردو بیلیرلر، آذربایجان خالقینی تورک دیللی بیلمیشلر و تورکلری تایید ائتمیشلر. تاریخ طبری­ده، عبید ابن شریه معاویه­یه راپوروندا، آذربایجانین تورکلر یوردو اولدوغونو آنیریق. (تاریخ طبری، 1352، ص 293).  همین کتابلار 24، 90، 99، 105 ایللری نین حادثه لرینده اسلام قوشونو آذربایجاندا تورک لرله اوز اوزه گلدیکلرینی یازیرلار. ابن کثیر ده البدایه والنهایه اثرینده همین حادثه­لره اشاره ائدیر و تورکلرین وارلیغینی ایرانین باشاباشیندا و آذربایجاندا تایید ائدیر. جاحظ (160 255 ه) "رساله فی فضیله الاتراک" و "مناقب الترک" کتابلارینی یازیر. "تاریخ گزیده"نین یازدیغینا گؤره بنی عباس خلیفه ­لری آذربایجاندا تورک کوماندانلاری الیله دولانیلیر (تاریخ گزیده، ص 341). هارون ­الرشید زامانیندا تورکجه اثرلر عربجه ­یه چئوریلیر. قرآن تورکجه ­یه همین زمان چئوریلیر. بابک اؤزو تورکجه دیللی بیر آلپ­دیر. اونون 7 8 سرداری واریکن چوخونون آدی تورکجه­ دیر. طرخان، سول تکین، آی تاخ، و بابک اؤزو تورکجه بیر آددیر (تاریخ طبری، ). غزنویلر ساراییندا تورک دیللی شاعیرلرین ساییسی اون یئددی شاعیریمیز وار. ایلک باشدا آی تگین دایانیر، آردیجا کاتبی، ایلاقی و باشقالاری واردیرلار. سلجوقی دؤورونده تورک سؤیله­ین شاعیرلرین ساییسی یوزدن آرتیق­دیر. 

   زمخشری ایرانی گزیب دولانیر، استرآباددان توتوب شوشتره قدر دولانیر و تورک سؤزجوکلرینی توپلاییر و "مقدمه الادب" اثرینده یازیر. بو اثر اوچ دیللی (عربجه، فارسیجا و تورکجه) بیر اثر اولاراق مین ایل سوره­سینده ایراندا شیرازدان توتوب اصفهان، مازندران و باشقا شهرلرده درسی کتاب کیمی مکتب­لرده اوخونوردو.

   5جی یوزایلده اسلام دونیاسی تورکلرین الینده­دیر و خلافت دستگاهی تورکلرین الیله دولانیر. ایراندا دا دوروم بئله­دیر. قوتادغو بیلیک اثری ایراندا تانینمیش بیر اثردیر. سعید نفیسی­ نین دئدیگینه گؤره بو کتابی آلپ ارسلان اوخوموش و صدراعظمی اولان خواجه نظام الملکدن ایسته ­ییر بونا تای بیر کتاب یازسین تا سلطانلار اونون اساسیندا اؤلکه ­نی دولاندیرسینلار تا اؤلکه آباد و خالق راحانلیقدا یاشاسین. آنجاق آلپ ارسلان اؤلور و اوغلو ملکشاه هله 18 یاشینا چاتمادان سلطنت تختینهه چیخیر و او دا آتاسی ­نین یولونو داوام ائدیر و 6 بؤیوک وزیرلردن ایسته ­ییر "سِیرَالملوک" عنوانیندا کتاب یازسینلار و نهایت خواجه نظام­ الملک­ون "سیاست نامه"­سی یازیلیر. نظام ­الملک سیاست نامه سی نین مقدمه سینده بو موضوعا اشارخ ائدیر.

5جی عصر تورک دیلی ­نین یاییلماسی و ادبیاتی ­نین زنگین بیر دؤوره­سی­دیر. بو زمان محمد ابن قیس اوغوز تورکلریندن "تبیان‌اللغات‌الترکی علی لسان قنقلی" کتابینی یازیر. جاراله زمخشری "تفسیر کشاف" و "مقدمة الادب"، محمد شهرستانی "الملل و النحل" اثرینی و اسماعیل جوهری فارابی "الصحاح فی اللغه" کتابلارینی تورک دیلی­ نین گلیشمه ­سی زامانی 5جی عصرده - یازمیشلار.   

   تورک دونیاسی شرقدن توتوب غربه قدر یاییلیر. قاراخانلیلار چین جواریندا بؤیوک امپراتورلوق یارادیرلار. غزنویلردن اؤنجه ایراندا سوبکه­ری (Sübkəri)  حکومتی فارس اوستانیندا یارانمیشدیر (تاریخ سیستان و ابن خلدون تاریخی) و اونلارین آردیجا غزنویلر، حکومتی الده ائدیرلر.

ابن سینا تورک بیر فیلسوف­دور و بوگون اونون دؤرد ورقدن عبارت سلطانی قطعینده یازیلان تورکجه اثری قاهره­ده خدیویه کتابخاناسیندا ساخلانیلیر. "فهرست المخطوطات الفارسیه"  اثرینده موجوددور.  بو کتابدا بئله یازیلمیشدیر: "اشعار ابن سینا و هی اشعار عربیه و فارسیه و ترکیه منسوب له فی­الطب و الحکمه، من ورقة ۱۹۲-۱۹۳" (فهرست المخطوطات الفارسیه فی­دارالکتب المصریّه بالقاهره: ج۱، ص۱۸).

سلجوق دؤورونده شیخ حسام الدین اینانج تاریخی بیر اثری یازیر و ملک نامه اثری اونون روایتلری اساسدا یازیلیر. ابن راوندی، رشیدالدین فضل الله و امیرعلی شیر نوایی بونا اشاره ائتمیشلر.  

   سعید نفیسی  فارس دیلینی آذربایجاندا عارض اولان دیل تانیتدیریر و یازیر:

این نکته مسلم است که زبان شعر فارسی زبان طبیعی و رایج مغرب ایران مخصوصا آذربایجان و اران نبوده و زبان مشرق بوده است که از راه ادبیات وارد این سرزمین شده است. شعر دری در آذربایجان از قرن پنجم و زمان اسدی و قطران آغاز شده و در قرن ششم در زمان ابوالعلاء گنجوی و خاقانی و نظامی و فلکی و قوامی و مجیرالدین بیلقانی که بزرگترین سرایندگان این سرزمین در این دوره اند به اوج بلندی خود رسیده است.

   ناچار شاعران بزرگ آذربایجان زبان دری را از مادر خود نمی آموخته و از آموزگار در می یافته اند و اینکه گاهی در آثار ایشان مخصوصا در شعر خاقانی و نظامی ترکیبات و تلفیقات و تعبیراتی دیده می ­شود که در عرف شاعران خراسان و عراق یعنی جایی که زبان دری زبان طبیعی بوده است دیده نمی شود جزین دلیل دیگری ندارد" (سعید نفیسی، کلیات قصاید و غزلیات نظامی گنجوی، ص ۱۳۶ و ۶۳).

   ایران دیللری ایلک باشدا تورک دیلی­نین سیخینتیسی و آرادان قالدیرماسی، رضاشاه دوروندن باشلادی. پهلوی سارایی انگلیس دستوریله ایراندا تکجه بیر دیل اولسون و حتا ایران پرشیا آدلانماغینی ایره­لی یئریتمک ایسته­دی. بو حرکت اوچون تئوری لازیم ایدی. محمدعلی فروغی، دولتیله برابر احمد کسروی کیمی ساتقینلاری ایشه چکدیلر تا "آذری زبان باستان آذربایجان" کیمی کتابلاری یازیب "سِر" لقبینی پاداش آلسینلار. همان زماندان مدرسه­لر و مکتبلر، مطبوعه­لر و آردیجا رادیو، وار گوجلریله دیلیمیزی محو ائتمه­ یه دوردولار. بوتون گوج اونلارا تاپشیریلدی، محمود افشار کیمی­لر دستک اولدولار. اونلار "بیر دیل، بیر دولت" شعاریله یئنی مودئرن حکومت یاراتماغا چالیشدیلار و دیلیمیزی قیراغا قویدولار. بو یولدا آذربایجان خالقینا توهین، تهمت ­لرله برابر دوستاق - سورگون ائتمه­ لر ده باشلاندی. بیر طرفدن یالانچی بیر تاریخ بزه ­ییب اونا گوونمک و بیر طرفدن تاریخی تحریف ائدیب تورکلری ازمک شدتلندی. دوزگون دوشونجه ­لی ­لری ده باسینج آلتیندا ازدیلر.

رضاشاه ایش اوسته گلمکله دیللرین ازیلمه سی ایراندا باشلاییر. بو سیاسته تئوری لازیم ایدی. محمدعلی فروغی دولتینی بو اساسدا قورور تا اربابی نین تئوری لرینی یئرینه یئتیرسین. احمد کسروی "آذری زبان باستان آذربایجان" اثرینی یازیر و اونون آردیندا دایانان شوونیست ­لر: محمود افشارلار، مستوفی ­لر، شیخ الاسلامی­ لار، حمید احمدی ­لر، علی مرشدی زادلار و باشقالاری تورک دیلینه قارشی چیخیب آرادان آپارماسینا گؤره تورک دیلینی یاساقلاییرلار. کتابلاری یاندیریرلار. آنجاق اسلامی انقلابیمیزلا آزادلیق نسیمی اسیر. دیلیمیز دیرچلمه یه باشلاییر.

  بوگون علم و قاباقجیل انسانلار، چئشیدلی علم­لر طریقیله اثبات ائدیر کی آنادیلی هر بیر انسانین ایلکین بشری حاقلاریندان­دیر، انسانین وارلیغی، دوشونجه­سی آنادیلیله یارانیر، عصب­شناسلار، جامعه­شناسلار و دیلچی­لر آنادیلی­نین اؤنمینی دوشونوب و اعلان ائدیرلر. نه یازیق کی بئله دوشونن­لر ایراندا باسقی آلتیندا سؤزلرینی دئینده دوستاقلارا معروض قالیب و اصلا تورک اولمادیقلاری حالدا دا "پان­تورک" آدلانیرلار (؟!).

   بیز بونا اینانیریق کی دولت، ملتین حقلرینی حفظ ائتمه­سه و مخصوصا آنادیللرینه حؤرمت قویماسا، اؤلکه ­نین بیرلیگینی و تاماملیغینی تهلوکه ­یه سالیر. آنادیلی انسانین ایلکین حقلریندن ساییلیر و بوگون دونیا دوشونرلری بو حق و حقوقو دانیلماز بیر حق بیلیرلر.

     کیملیک مساله­سی ایراندا ائله آغیر بیر سؤز اولوبدور کی هویت­طلب دئینده سانکی بیر خارق ­العاده انسانلا طرف­دیرلر. اؤز آنادیلینه محبتی اولان کیمسه ­نی تجزیه­ طلب آدلاییب "پان تورک" بیلیرلر. آنجاق دوزو بودور کی بو گؤرکملی انسانلار انسانین ایلکین حقی اولان آنادیلینه باغلی­دیر والسلام. تکجه دیلینی سئویر و آنادیلیندن یارارلانمانی اؤز انسانی حقی بیلیر: او ایستیر آنادیلینده یازیب اوخوسون. بوگون چوخلو اؤلکه ­لرده نئچه دیللی اولماقلا گؤسترمیشلردیر: بیر اؤلکه­نین بیر پارچا اولدوغو دیلین بیر اولدوغوندا آسیلی دئییل، بلکه حقلری­ نین بیر ساییلماسیندان ایره­لی گلیر. ایراندا اساسن تجزیه­طلب­لر اونلاردیرلار کی فارس دیلیندن باشقا دیللرین نابود اولماسینا چالیشیرلار.

بیزیم وطنیمیز ایران اسکی زامانلاردان کثیر الملله بیر اؤلکه تانینیر بورادا فارسلار، تورکلر، کوردلر، بلوچ، لور، عرب و باشقا دیللر بیرگه یاشاییب و وطنیمیزین باشی اوجالیغی یولوندا چالیشیبلار. دیللر فرقلی اولاراق اورکلری بیر اولموشدور. آما کئچن یوزایلدن باشلاییب ملتیمیزی دیل اوزه رینده بیری بیریندن آییریرلار و اودا فارس دیلی نین رسمیتی ایله بو ایشی گؤرورلر. دیل آزادلیغی اسلام­دان سونرا آزاد اولموشدور. آما ایندی تکجه بیر دیل، فارس دیلی آزاد اولدیر؛ باشقا دیللردن یارارلانماق، اؤیرنمک و ادبیات یاراتماق یاساقدیر. بوگون اسلامی اؤلکه ­میزین آنایاساسیندا 15جی اصل 40 ایلدیر تعطیل اولموش و هئچ بیر چالیشما بو ساحه­ده گؤرونمور. فقط سئچگیلر زامانی کاندیدالار گلیب شعار وئریرلر و خالقین باشینی قاتیب رای توپلاییرلار. داها بسدیر، اؤز آیاغیمیز اوستونده دایانمالی ­ییق.

   آنادیلیمیزده گؤزل دوشونجه لر، ادبیات، فلسفه و حکمت، مختلف بیلیم لر و گئنیش بیر ادبیات موجوددور کی بشریت اونلاردان یارارلانا بیلر. تورک دیلی رسمیتله تانینماسا، تکجه بیز ایران تورکلرینه ظلم اولمور، بلکه بوتون بشریته بو ظلم اولور چونکی دونیا خالقلاری بو گئنیش و درین دوشونجه لردن و ادبیاتدان محروم اولورلار. بیزیم مینلرجه ده یرلی اثرلریمیز مختلف ساحه لرده موجوددور کی اونلارین یاییلماسی و دونیایا تقدیم اولونماسی، دیلیمیزین رسمیتی ایله امکان تاپا بیلر. دیلیمیزین رسمیت تاپماسی بیزیم ایلک ایسته ییمیزدیر. دیلسیز انسان یاشایا بیلمز. بیز دیلیمیزی اؤیرنمک ایسته ییریک.

آردینی اوخو
سه شنبه 2 اسفند 1401
بؤلوملر : گون سوزلری,

قد‌رت زلزله ترکیه معاد‌ل ۵۰۰ بمب هسته‌ای بود‌!

0 گؤروش
یازار:‌ امین

مد‌یرکل امور زلزله و کاهش خطر اد‌اره مد‌یریت بلایای طبیعی ترکیه اعلام کرد‌ که انرژی آزاد‌ شد‌ه توسط زلزله ۷/8 ریشتری معاد‌ل انرژی ۵۰۰ بمب اتمی است.
اورهان تاتارد‌ر بیانیه‌ای مطبوعاتی د‌رخصوص جزئیات زمین لرزه‌های روز د‌وشنبه جنوب شرق ترکیه گفت: زمین لرزه اول با قد‌رت 7/8 ریشتر ۶۵ ثانیه و مد‌ت زمان زلزله د‌وم ۴۵ ثانیه و د‌ر مجموع زمین به مد‌ت د‌و د‌قیقه به شد‌ت لرزید‌.
این مقام مسئول د‌رخصوص اد‌عای فعالیت آتشفشانی پس از زلزله گفت: ما متوجه جریان گد‌ازه، خاکستر آتشفشانی و جریان نفت و گاز د‌ر منطقه زلزله نشد‌ه بود‌یم.
به گفته سازمان مد‌یریت بلایا و حواد‌ث غیرمترقبه ترکیه، از زمان وقوع زمین لرزه د‌ر سحرگاه روز د‌وشنبه، بیش از ۲۰۰۰ پس لرزه ثبت شد‌ه است.بر اساس آخرین آمار رسمی که منتشر شد‌، تعد‌اد‌ کشته شد‌گان زمین لرزه ترکیه تاکنون 25هزار قربانی را هم رد‌ کرد‌.
د‌رخواست ممنوع الخروجی پیمانکاران
د‌ر این بین نیروهای امنیتی ترکیه تاکنون ۸ پیمانکار برج‌هایی را که به د‌لیل ساخت و ساز غیر اصولی د‌ر جریان زلزله روز د‌وشنبه به کلی ویران شد‌ه‌اند‌، بازد‌اشت کرد‌ه‌اند‌.
منابع ترکیه‌ای از آغاز بازد‌اشت‌ و جلب افراد‌ی که د‌ر بالا رفتن تعد‌اد‌ تلفات زمین‌لرزه اخیر سهم د‌اشته‌اند‌، خبر می‌د‌هند‌.
به نوشته اسپوتنیک، د‌ولت ترکیه شروع به بازد‌اشت تمامی کسانی که به د‌لیل ارتباط با فساد‌، عامل بالا رفتن تعد‌اد‌ تلفات شد‌ه‌اند‌ اقد‌ام کرد‌ه است، از جمله مقامات محلی، شوراهای شهرد‌اری و پیمانکارانی که با ساخت و ساز غیر اصولی جان هزاران نفر را گرفته‌اند‌.
د‌ر این راستا تاکنون هشت پیمانکار بازد‌اشت شد‌ه‌اند‌. همچنین روزنامه الصباح از د‌ستگیری مهند‌س ارشد‌ مجتمع مسکونی «رنسانس رزید‌نس» که د‌ر اثر زلزله د‌ر استان هاتای ترکیه به طور کامل ویران شد‌ه بود‌، خبر د‌اد‌. او د‌ر حالی بازد‌اشت شد‌ که د‌ر فرود‌گاه استانبول قصد‌ فرار به خارج ترکیه را د‌اشت.
د‌ر همین راستا، حد‌ود‌ ۱۷۰ وکیل با طرح شکایت از پیمانکاران تعد‌اد‌ی از مجتمع‌های مسکونی د‌ر استان‌های حاد‌ثه د‌ید‌ه، خواستار جلوگیری از خروج آنها از کشور شد‌ند‌. «بکر بوزد‌اغ»، وزیر د‌اد‌گستری ترکیه پیش از این گفته بود‌: «هیچ کس به د‌لیل سهل‌انگاری که منجر به فروریختن ساختمان های مسکونی د‌ر جریان زلزله شد‌، از مجازات د‌ر امان نخواهد‌ ماند‌».

آردینی اوخو
یکشنبه 23 بهمن 1401
بؤلوملر : گون سوزلری,

ماجرای جیوه قرمز در چرخ خیاطی های میلیاردی!

0 گؤروش
یازار:‌ امین

این روزها ماجرای جیوه و گران‌شدن چرخ‌خیاطی‌های قدیمی مادربزرگ‌ها دهان‌به‌دهان می‌چرخد. شایعه جیوه قرمز معلوم نیست از کجا سردرآورده است. ماده‌ای اسرارآمیز که دقیقا مشخص نیست شهرتش را مدیون چیست و کجا پیدا می‌شود؟ در چرخ‌‌خیاطی‌های قدیمی، لانه خفاش یا دهان مومیایی‌ها.

بررسی پلتفرم‌های فروش اینترنتی و قیمت‌های نجومی چرخ‌های خیاطی گویای این است که این روزها، این جیوه‌ها چرخ‌خیاطی‌ها را قیمت‌دار کرده‌اند. گشتی کوتاه در سایت‌های فروش کالا نشان می‌دهد چرخ خیاطی‌هایی که هیچ‌کدام‌مان فکر نمی‌کردیم کسی برای آنها 100هزار تومان هم بپردازد، حالا با قیمت‌های غیرمنطقی از 800میلیون تومان تا سه‌میلیارد تومان برای فروش عرضه شده‌اند. همه می‌گویند داخل این چرخ‌خیاطی‌ها جیوه است، چراکه جیوه قرمز در وسایل‌های قدیمی وجود دارد. همچنین شنیده‌اند این ماده افسانه‌ای قدرت تخریب‌کننده دارد و بسیار ارزشمند است. هرچند که هنوز مدرکی مبنی بر وجود جیوه ارائه نشده، ولی برخی می‌گویند از جیوه در جنگ سرد استفاده می‌شده است.

این ماجرا نخستین بار نیست که شایع شده است. سال‌ها قبل نیز بین مردم دهان‌به‌دهان می‌چرخید داخل وسایل قدیمی الماس وجود دارد که سبب شده بود وسایل قدیمی خانه‌های مادربزرگ به کالاهایی قیمتی تبدیل شود و همان زمان نیز معاملات عجیب‌وغریبی در موردشان انجام می‌شد.

حالا هم ماجرا طور دیگری مطرح شده است. یکی از افرادی که چرخ خیاطی مارشال قدیمی‌ای را با قیمت عجیب‌وغریب برای فروش گذاشته است، به «شهروند» می‌گوید: «داخل چرخ‌خیاطی‌های خیلی قدیمی ماده‌ای است به اسم جیوه قرمز که هر گرمش ۱۰میلیارد تومان قیمت دارد. این جیوه برای تسلیحات اتمی کاربرد دارد و خیلی سمی و خطرناک است. هر کسی نمی‌تواند این جیوه را داخل این چرخ‌خیاطی‌ها پیدا کند و متخصصان جای آن را می‌دانند.»


یکی دیگر از کسانی که برای چرخ خیاطی مارشال قدیمی خانه مادربزرگش قیمت یک‌میلیارد و 500هزار تومان گذاشته، در پاسخ به این سوال که چرا این چرخ خیاطی را اینقدر گران قیمت‌گذاری کرده‌ است، می‌گوید: «این چرخ‌خیاطی‌ها 60سال پیش ساخته شده‌اند. داخل آنها ماده‌ای به‌کار رفته است که آن‌موقع کسی ارزش آن را نمی‌دانست، اما حالا با گذشت زمان این ماده ارزشمند شده است. این مرد که اطمینان می‌دهد چند ماهی است در حال تحقیق در مورد این جیوه است، ادامه می‌دهد: «داخل این چرخ‌خیاطی‌ها جیوه قرمز، سبز و نقره‌ای وجود دارد که بسته به چگالی آن قیمتش متفاوت است، اما قیمت جیوه قرمز آن از همه گران‌تر است.»


اما نکته اینجاست که پیش از این می‌گفتند داخل این چرخ‌خیاطی‌ها الماس به‌کار رفته است. چند سال پیش نیز دوباره شایعه شد که داخل یخچال‌ها و تلویزیون‌ها، همان تلویزیون قدیمی بلر که دهه هفتادی‌ها و هشتادی‌ها آن را به یاد ندارند، هم تکه‌ای الماس به‌کار رفته است. این شایعه هم مدتی دهان‌‌به‌دهان چرخید و بعد از مدتی به فراموشی سپرده شد.

اما هیچ‌کس به‌طور قطع نمی‌داند که این شایعه از کجا شروع شده است، عجیب‌تر اینکه ادعا شده بود شما می‌توانید تلفن همراه خود را روی چرخ خیاطی نگه دارید تا به نوعی وجود جیوه قرمز را تشخیص دهید. داستان اصلی از این قرار است که اگر تلفن خود را به سمت سوزن چرخ‌خیاطی که حاوی جیوه قرمز است، نگه دارید، سیگنال خود را از دست خواهد داد.

داستان جیوه قرمز اسرارآمیز، قدیمی و البته پرطرفدار است که در عصر اینترنت هرازچند گاهی دوباره سر از خاکستر برمی‌آورد. برخی باور دارند این ماده اکسیری شفابخش است و می‌تواند دردشان را درمان کند.

می‌گویند جیوه در لانه خفاش یا چرخ‌‌خیاطی‌های قدیمی پیدا می‌شود و در دهان مومیایی‌های مصر باستان هم پنهان شده است. البته این روایت‌ها همه مشکلی مهم دارند و آن این است که چنین ماده‌ای اصلا وجود خارجی ندارد.

همه‌اش زیر سر کلاهبرداران است

اینکه ماده‌ای به نام جیوه قرمز وجود دارد یا نه، موضوعی است که میترا چیذری، متخصص شیمی، در مورد آن توضیح می‌دهد و می‌گوید: «در طبیعت چیزی به نام جیوه قرمز نداریم. از قدیم‌الایام جیوه قرمز به‌عنوان ترکیبی افسانه‌ای شناخته می‌شد و برخی اداعا می‌کردند این جیوه را در دهان مومیایی‌های مصری می‌توان یافت. همچنین ادعا می‌کردند جیوه قرمز در لانه خفاش‌ها پیدا می‌شود و از آنجا که خفاش‌ها لانه نمی‌سازند، می‌شود همان ماجرای اشک تمساح. هر چند این بماند که خیلی‌ها لانه سنجاب‌ها را با گرفتن آنها خالی می‌کردند و چند خفاش را می‌گرفتند و می‌کشتند تا ادعای خود را ثابت کنند، هنوز هم هستند کسانی که جیوه قرمز را محصول خفاش‌های خون‌آشام می‌دانند و به همین دلیل ویژگی‌هایش را چون دراکولای مشهور می‌دانند. از سیر فرار می‌کند، در آینه دیده نمی‌شود و البته به سمت طلا کشیده می‌شود.»

او ادامه می‌دهد: «حالا با شایعه اینکه این ماده در چرخ‌خیاطی‌های قدیمی یافت می‌شود، زحمت رفتن تا مصر و دستیابی به اهرام و پیدا کردن خفاش‌های خون‌آشام را کم و مردم را با این چرخ‌های قدیمی سرگرم کرده‌اند.»

این کارشناس شیمی بیان می‌کند: «جیوه در حالت عادی نقره‌ای‌رنگ است و در مجاورت با گوگرد رنگش قرمز می‌شود، هر چند در طبیعت سنگ معدنی قرمزرنگی حاوی جیوه وجود دارد. سولفید جیوه ماده‌ای بسیار معمولی است. این ماده در سفالگری قدمت دارد، اما قطعا چیزی را درمان نمی‌کند و حتی برای سلامتی مضر است.

امیر محمدی، متخصص چرخ خیاطی، که سال‌ها در حوزه خرید و فروش و تعمیر چرخ خیاطی کار کرده و در صنف خودش حسابی شهرت دارد، به «شهروند» می‌گوید: «این شایعه است و چند وقت پیش نیز بین مردم رواج پیدا کرده بود.»

او تاکید می‌کند: «سیستم چرخ‌خیاطی‌های قدیمی بسیار ساده است و جیوه در رسانش برق در وسایل برقی به‌کار می‌رود، اما انقدر سیستم این چرخ‌خیاطی‌ها ساده است که در آن جیوه معمولی هم به‌کار نرفته است.»

این متخصص چرخ خیاطی ادامه می‌دهد: «نکته اینجاست که هیچ‌کدام از این چرخ‌خیاطی‌هایی که با قیمت‌های نجومی در دیوار و شیپور قرار داده شده‌اند، مشتری ندارند، زیرا اگر کسی هم خریدار باشد، کافی است به مغازه‌های فروش چرخ‌خیاطی مراجعه کند.»

او با تاکید بر اینکه قیمت این چرخ‌خیاطی‌ها با قیمت‌های فضای شبکه‌های اجتماعی فاصله زیادی دارد، توضیح می‌دهد: «چرخ‌خیاطی‌های قدیمی قیمت زیادی ندارند و اگر خیلی سالم باشند، یک‌میلیون و 200 تا یک میلیون و 500هزار تومان قیمت دارند، پس بی‌دلیل پولتان را دور نریزید و داخل این چرخ‌خیاطی‌ها زیاد نگردید چیز با ارزشی وجود ندارد.»


آردینی اوخو
یکشنبه 23 بهمن 1401
بؤلوملر : گون سوزلری,

پهلوانی و ردایی که برازنده رسول خادم است

0 گؤروش
یازار:‌ امین

«تختی رو مخالفینِش تختی کردن، همونایی که بهش ناسزا گفتن و اجازه ندادن وارد ورزشگاه بشه، اونایی که حقوقش رو قطع کردن، آدمایی که سنگ جلو پاش انداختن تا سرمربی تیم ملی نشه، همونا که با کارها و رفتارشون جهان پهلوون رو به سمت مرگ سوق دادن تا...» جمله قبل پاسخ من به دوستی بود که می‌گفت «تو می‌خوای از رسول، تختی بسازی!»
نه! من نمی‌خواهم از کسی تختی بسازم، اصلا مگر تختی ساختنی است؟ تختی شدنی است! تختی ستاره تو خالی هالیوود نیست که بشود با حقه‌های سینمایی، ساخت و روی پرده به نمایش درآورد.


http://gunsuzlari.arzublog.com/uploads/gunsuzlari/rasoul_xadem.jpg

آری، تاریخ تکرار می‌شود و ملتی که تاریخ سرزمین خود را ندانند، محکوم به تکرار اتفاقات ناگوار گذشته‌اند. 

بحث ناخودی بودن رسول خادم نیز نه بحث این روزها و همراهی با مردم معترض که موضوعی قدیمی است. چرا نباید می‌گذاشتند رسول خادم - که اولین طلای المپیک بعد از انقلاب را کسب کرده، تحصیلکرده بود و از اعضای تاثیرگذار شورای شهر- با تمام شایستگی و تخصص شهری در رقابت میلی‌متری با محمدباقر قالیباف شهردار تهران شود؟! آری، زمستان است و همه‌چیز چون هوای تهران وارونه، برای همین علیرضا زاکانی بی‌هیچ تخصصی در زمینه شهری، شهردار تهران می‌شود و این روزها در خصوص همه‌چیز از جمله دلار حرف زده و نظر می‌دهد اما یک کلمه درباره هوای آلوده تهران که دارد همه ما را خفه می‌کند، دم نمی‌زند و هیچ‌یک از اعضای محترم شورای شهر هم، حتی به او تذکر نمی‌دهند اما رسول خادم را به خاطر چند استوری که در همدردی با مردم فقیر و رنج‌دیده ایران منتشر کرده، ممنوع‌الخروج و ممنوع‌المعامله و … می‌کنند و حتی او را به خانه خود که همانا زورخانه است، راه نمی‌دهند. واقعا دنیای وارونه‌ای ‌است، زمستان است؛ سرها در گریبان است. می‌دانید چرا پهلوانان نمی‌میرند؟! چرا که آنها از دل تاریک‌ترین شب‌های زمستان‌های سرد و طولانی، متولد شده و دست گرم یاری به سمت هم‌نوع دراز می‌کنند، دستی که جوانه می‌زند و بعضا این جوانه‌ها با مرگ آبیاری می‌شوند تا نامیرا شوند، درست مثل آقا تختی.

آردینی اوخو
شنبه 22 بهمن 1401
بؤلوملر : گون سوزلری,

ماجرای نامه حضور اجباری در راهپیمایی ۲۲ بهمن

0 گؤروش
یازار:‌ امین

انتشار نامه یکی از مناطق آموزش و پرورش استان‌ها درباره امتیاز شرکت در راهپیمایی ۲۲ بهمن برای رتبه‌بندی معلمان با واکنش‌های بسیاری همراه شد، آموزش و پرورش از برکناری رئیس این منطقه خبر داد.

در روزهای اخیر نامه‌ای از سوی یکی از ادارات مناطق آموزش و پرورش استان آذربایجان غربی منتشر شد که بر ضرورت حضور فرهنگیان در راهپیمایی 22بهمن و احتساب امتیاز آن در رتبه‌بندی و ارزشیابی فرهنگیان تاکید داشت.

این موضوع با انتقادات و واکنش‌های بسیاری در فضای مجازی روبه رو شد.

آموزش و پرورش استان آذربایجان غربی با صدور اطلاعیه‌ای درباره نامه صادر شده از برکناری رئیس آموزش و پرورش منطقه مربوطه خبر داده است.

در این اطلاعیه آمده است:  به اطلاع می رساند نقش ممتاز، تاریخی و بی‌بدیل معلمان در تمامی عرصه‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و دینی مخصوصاً در شکل‌گیری، پیروزی و مسیر چهل و چهار ساله انقلاب اسلامی بر کسی پوشیده نیست.

فلذا این حماسه آفرینی، نیاز به ارزشیابی و ملاک برای رتبه بندی نبوده و نگارش چنین نامه و درخواستی سطحی، ناشی از عدم شناخت درست مسأله، عدم رعایت قوانین اداری در این زمینه و خدشه‌دار کردن ارزش‌ها و مبانی انقلاب و بی‌احترامی به شأن معلمان منطقه انزل است.

ضمناً به اطلاع فرهنگیان منطقه انزل می‌رساند جایگزین رئیس اداره مشخص و به زودی معرفی خواهد شد.


http://gunsuzlari.arzublog.com/uploads/gunsuzlari/22_bahman.jpg


آردینی اوخو
شنبه 22 بهمن 1401
بؤلوملر : گون سوزلری,

تورکیه زلزله سینده کی اولن لرین سایی سی 4 مین نفر دن آشدی !!

0 گؤروش
یازار:‌ امین



بو چکیلیش لر نیویورک تایمز خبر دن گوتورولوب








آردینی اوخو
سه شنبه 18 بهمن 1401
بؤلوملر : گون سوزلری,

تورکیه زلزله سی و 10 دنه آجی شکیل (عکس)

0 گؤروش
یازار:‌ امین

بوگون سحر چاغی  تورکیه ده 7.7 ریشترلیک زلزله  و ناهار چاغی بیرده 6.7 ریشترلیک آیری بیر زلزله آردیجا تورکیه جنوب شهرلرین ویران قویوب بو زلزله ده تخمینی  2200 نفردن چوخ اولوب

بو شکیل لر همان زلزله نین شکیل لریدی

















آردینی اوخو
دوشنبه 17 بهمن 1401
بؤلوملر : گون سوزلری,

باشگاه ملوان، با لباس خوی بازی خواهدکرد

0 گؤروش
یازار:‌ امین

باشگاه قدیمی ملوان بندر انزلی از لباس ویژه خود در دیدار برابر نساجی مازندران در بازی امروز لیگ برتر رونمایی کرد .

در خبر صفحه رسمی باشگاه ملوان در تلگرام آمده است: کیت تیم ملوان در دیدار برابر نساجی به یاد مردم زلزله‌زده خوی به نام این شهر مزین شده و قرار است لباس‌های ملوان پس از این دیدار برای کمک به مردم زلزله‌زده خوی به مزایده گذاشته شود . در کنار این مزایده باشگاه ملوان قصد دارد بخشی از اقلام مورد نیاز اهالی این‌ منطقه را پس از دیدار به مقصد استان آذربایجان‌غربی ایران عزیز ارسال نماید .


و همچنین

در بازی روز گذشته هفته بیستم لیگ دسته یک شهرداری آستارا با چادرملو اردکان، بازیکنان و هواداران نماینده آستارا در اقدامی انساندوستانه با زلزله‌زدگان شهرستان خوی ابراز همدردی کردند.

همچنین روابط عمومی باشگاه شهرداری آستارا و کانون هواداران این باشگاه پیامی نیز برای هموطنان زلزله زده شهرستان خوی منتشر و به نمایش گذاشتند.


http://gunsuzlari.arzublog.com/uploads/gunsuzlari/malavan_-xoy.jpg

آردینی اوخو
شنبه 15 بهمن 1401
بؤلوملر : گون سوزلری,

نئچه قدیم آتا - بابا سوزو

0 گؤروش
یازار:‌ امین

اتینا ائششک دئمیشم یا ده وه سی نه کوششک
(مگر اسب تو را خر صدا کردم و یا شترت را کره شتر )

نئچه آتالار سوزو آت لارا :


آتینان قاطیر ساواشدی آرادا ائششک اولدو
آتی ایتیریب نوختاسین آختاریر
آتی اودوزوب چووالینا گووه نیر
آتا اَت ، ایته اوت وئرمک دی
آت اَله دوشر مئدان اَله دوشمز
آت مینه نین دی دون گئیه نین دیر



نئچه آتالار سوزو آج لارا :


آج آدامی قورد یئمز
آج آیی اویناماز
آج تویوق یاتیب یوخودا داری گوره ر
آجین آندی ، آند اولماز
آجین قرنی دویار ، گوزو دویماز



آردینی اوخو
جمعه 14 بهمن 1401
بؤلوملر : فلسفی سوزلر,

ماجرای عجیب و غریب گرانی پیاز

0 گؤروش
یازار:‌ امین

همشهری نوشت: رئیس اتحادیه بارفروشان تهران با بیان اینکه دلالان با عرضه قطره‌چکانی به دنبال گرانی پیاز هستند، گفت: حجم زیادی از پیاز در انبارهای اصفهان و زنجان دپو شده و اگر درب انبارها باز نشود تا دو هفته دیگر عرضه پیاز دچار مشکلات بیشتری خواهد شد.
 
طبق گزارش مرکز آمار ایران در دی‌ماه امسال در گروه خوراکی‌ها، اقلام زیادی از میوه و تره‌بار فزایش قیمت زیادی را نسبت به ماه قبل تجربه کردند. در صدر گرانی های این گروه نیز، پیاز قرار داشت که ۴۳.۹ درصد گران‌تر شده است. این در حالی است که در روزهای اخیر نیز قیمت پیاز مجددا بالا رفته است.
طبق اعلام رئیس اتحادیه بارفروشان تهران در حال حاضر در میادین میوه و تره‌بار هر کیلو پیاز سفید و زرد ۲۵ هزار تومان و هر کیلو پیاز قرمز ۲۸ هزار تومان است.
 
صادرات بی‌رویه قیمت پیاز را بالا برد
 
رئیس اتحادیه بارفروشان تهران درباره دلایل گرانی پیاز گفت: در مهرماه قیمت هر کیلو پیاز ۶ تا ۷ هزار تومان بود اما در پی صادرات بی‌رویه، این محصول با جهش قیمت در آذرماه و دی‌ماه مواجه شد و به کیلویی ۱۵ هزار تومان رسید.
 
مصطفی دارایی‌نژاد با انتقاد از صادرات بی‌رویه پیاز در پاییز امسال افزود: در ماه مهر روزانه ۲ تا ۳ هزار تن به پاکستان و هزار تن به عراق و افغانستان صادر ‌شد و این رویه منجر به گرانی پیاز شد.
 
دارایی‌نژاد ادامه داد: برای کنترل صادرات، دولت عوارض صادراتی پیاز را تا ۱۰۰ درصد افزایش داد تا به این ترتیب صادرات کم شود. اما شاهد رشد قاچاق بودیم چرا که همین الان در افغانستان هر کیلو پیاز ۶۰ هزار تومان است برای همین با وجود عوارض ۱۰۰ درصدی، باز صادرات برای دلالان صرف می‌کند چون اگر هر کیلو پیاز را ۲۰ هزار تومان بخرند و ۲۰ هزار تومان هم تعرفه بدهند باز ۲۰ هزار تومان سود به دست می‌آورند.
 
پیاز گران‌تر می‌شود؟
 
رئیس اتحادیه بارفروشان تهران با تاکید بر اینکه اگر مسئولین مربوطه اقدامی نکنند پیاز گران‌تر هم می‌شود، گفت: همین الان اگر انبارهای کشور از جمله در استان‌های اصفهان، زنجان، بجنورد و بروجرد رصد شوند ملاحظه می‌شود که بالای ۵۰ هزار تن پیاز دپو و احتکار شده است در حالی که در روزهای اخیر شاهد کاهش عرضه پیاز بوده‌ایم.
 
دارایی‌نژاد با بیان اینکه دلالان با عرضه قطره‌چکانی به دنبال این هستند که قیمت پیاز را بالا نگه دارند، ادامه داد: در حالی که ما روزانه ۲ هزار تا ۲۵۰۰ تن ورود بار به میادین داشتیم درحالی که این روزها فقط ۲۰۰ تن بار پیاز داریم. این در حالی است که بارندگی و سرما نشای پیاز بندرعباس را ۱۵ تا ۲۰ روز عقب انداخت و الان تنها جایی که پیاز نو داریم جیرفت است. برای همین اگر درب انبارها باز نشود دو هفته دیگر عرضه پیاز دچار مشکل بیشتری خواهد شد.
 
وی با تاکید بر اینکه پیاز، سیب‌زمینی و گوجه قوت مردم است و ظلم است مردم این محصولات را گران بخرند، تاکید کرد: اگر عرضه پیاز در دو هفته آینده زیاد شود که قیمت‌ها بالا نمی‌رود اما اگر حل نشود قیمت در میادین میوه و تره‌بار تا ۳۰ هزار تومان بالا خواهد رفت.
 
قیمت صیفی‌جات پایین خواهد آمد
 
طبق اعلام مرکز آمار ایران به جز پیاز، سبزیجات و صیفی‌جات هم در دی‌ماه امسال افزایش قیمت داشته‌اند. برای مثال، بادمجان با ۲۹.۵ درصد و کدوسبز با ۱۶.۳ درصد بیشترین افزایش قیمت را نسبت به آذر ماه ۱۴۰۱ داشته‌اند.
 
رئیس اتحادیه بارفروشان تهران درباره گرانی این محصولات هم گفت: ما در ماهی که گذشت در محصولاتی مانند سبزی و بادمجان و فلفل تغییر قیمت داشتیم که این تغییرات در زمستان به خاطر سرمای هوا طبیعی است و از طرف دیگر، صادرات این اقلام را هم داریم اما قطعا در اسفندماه که هوا رو به گرمی می‌رود افت قیمت خواهیم داشت.
 
دارایی‌نژاد درباره قیمت محصولات دیگر افزود: چون کشت سیب‌زمینی خوب بوده، مشکلی در تامین آن نداریم و الان هر کیلو سیب‌زمینی ۸ هزار تا ۱۳ هزار تومان در میادین به فروش می‌رود. هر کیلو گوجه‌فرنگی هم از ۸ هزار تا ۱۴ هزار تومان است و بادمجان هم در انواع مختلف لامپی و قلمه از ۱۵ هزار تا ۳۰ تومان در میادین میوه و تره‌بار سطح شهر عرضه می‌شود.

آردینی اوخو
جمعه 14 بهمن 1401
بؤلوملر : گون سوزلری,