حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی مجلس ایران امروز اظهار داشت: امیدوارم در سفر آقای رئیسی به دمشق تکلیف بدهی تقریبی 30 میلیارد دلاری سوریه به ایران مشخص شود.

او در مصاحبه سایت «تجارت‌نیوز» درباره میزان دقیق این بدهی گفت: ایران در طول جنگ سوریه تا سال 1395 کمک‌های زیادی به این کشور کرد که تا 15 میلیارد دلار برآورد شده است.

وی افزود: بخشی از این کمک‌ها بعد از جنگ و کارهای فنی و مهندسی و صادرات انرژی بود که 10 تا 15 میلیارد دلار برآورد شده است، اما آمار شفافی از میزان هزینه‌ ایران در سوریه اعلام نمی‌شود.

او ادامه داد: پنج قرارداد عمده برای پرداخت این بدهی وجود دارد؛ استفاده از گاوداری، پنج هزار هکتار زمین، معادن فسفات، چاه نفت و طرح مخابراتی که هیچ‌کدام اجرا نشده است، اما روسیه به راحتی مطالبات خود را از سوریه می‌گیرد.

فلاحت‌پیشه خاطرنشان کرد: ایران در حوزه‌های نظامی و سیاسی، هزینه‌های زیادی در سوریه و عراق متقبل شد، ولی پس از اینکه این کشورها به آرامش نسبی می‌رسند، اهداف اقتصادی ایران تامین نمی‌شود.

رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی مجلس ایران در پایان گفت: ایران حمایت‌های زیادی در حوزه سیاسی و نظامی از عراق نیز داشت، اما در عرصه‌های اقتصادی کشورهای دیگر مانند عربستان، چین و ترکیه جایگاه ایران را در عراق قبضه کردند.

 رسانه‌های داخلی از «سانسور» گزارش «وال‌استریت» درباره توافق ایران و عربستان در «ایرنا» خبر دادند. خبرگزاری دولت در ترجمه‌ی خود از گزارش «روزنامه‌ی وال‌استریت» درباره‌ی توافق ایران و عربستان، آن بخش از گزارش را که مربوط به «تعهد ایران برای جلوگیری از حملات علیه عربستان از جمله حملات حوثی‌ها در یمن» بود را سانسور کرد.  خبرگزاری دولت در این گزارش نوشت: روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال روز جمعه به وقت محلی در گزارشی درباره توافق ایران وعربستان نوشت: عربستان سعودی و ایران روابط خود را با میانجیگری چین از سر می گیرند. توافق میان ایران و عربستان نشان‌دهنده پیروزی دیپلماتیک پکن در منطقه‌ای است که آمریکا مدت‌ها است بر ژئوپلیتیک آن تسلط داشته است. ایران و عربستان سعودی روز جمعه توافق کردند روابط دیپلماتیک خود را از سر بگیرند و به هفت سال عدم رابطه پایان دهند و در ژئوپلیتیک خاورمیانه تحول بزرگی ایجاد کنند. این توافق نشان‌دهنده افزایش شدید نفوذ پکن در منطقه‌ای است که آمریکا مدت‌ها بر آن تسلط داشته است.

منبع آرمان امروز روزنامه سی

اؤزونوز بیلیرسینیز کی آنا دیلی، آنا سودو ایله انسانین جانینا گیریب، تکجه اؤلوم ایله جاندان چیخار. انسان آنا دیلینی آنا قارنیندا اولان چاغدان اؤیره ­نیر. علم و عالیم­لر اثبات ائتمیشلر: انسان آنا قارنیندا اولدوغو زماندان آنانین اورَک دؤیونتولریله آنا دیلینی ده اؤیره­نیر، آنا هر زمان دانیشیر، هر دیلده فیکر ائدیر اوشاق دا اونو حیس ائدیر. حتا یئدیگی هانسی غذانین تامینی آنا بَیه­نیرسه، اوشاق دا اونو خوشلاییر. اوشاق بو اؤیزندیک­لریله بو دونیایا گلیر.

   دیل، عالیملرین نظریله بیر لوکوموتیودیر کی اؤزو ایله قاتارین مختلف واگونلارینی ایره ­لی چکیر. بو واگونلارین مختلیف یوکلری وار: بیری فرهنگ، بیری دب و عنعنه ­لر، بیری تاریخ، بیری دوشونجه و فلسفه و . . .  هر بیری انسانا باغلی اولان معنویتی داشییر. هر زمان بیر دیل اؤلورسه بیر قاتار حرکتدن دایانیر. 1986م / 1364جو ایلده دونیا دیلچی­لری هوپی دیلی­نین سونونجو دانیشانی اؤلومونو "عمومی عزا" اعلان ائتدیلر. بو دیل 20جی عصرین باشلانغیجیندا تکجه 500 دانیشانی واریدی. او ایل سونونجو دانیشان دا اؤلدو. یانی هوپی دیلی، بشریت عالمیندن سیلیندی. قاتاری دایاندی. بشریت بو دیلین یاراتماسیندان محروم قالدی. بو، دیلچی­لرین انسانا اهمیت وئرمک­لرینی و انسانا حؤرمت بسله­دیک­لری گؤسته­ریر. دوغرودور، دیل اؤنملی بیر مساله­دیر، حتا انسان شخصیتی نئچه عاملدن یارانیر: ایناملار، اعتقادلار، اجتماعی دوروم و . . . آنجاق بونلارین حرکتی و تکوینی، دیل ایله مومکوندور.

   بوگون دونیادا، بوتون انسان سئورلر و بیلگین لر هئچ بیر دیل ایله دوشمان اولامازلار. یونسکو سازمانی آنادیلی­نین اؤیرنمه سینی بیر تکلیف کیمی دولتلرین بوینوندا بیلیر. تاسوفله دونیادا تکجه بیزیم اؤلکه میزده آنادیلی ایله مخالف اولانلار چوخلوق گؤسته ریر و بونون دا سببی شوونیست عنصرلرین قدرت تاپماسی نین نتیجه سی دیر. آنایاسامیزدا بو حق بوتون ایرانلیلارا وئریلدیگی حالدا، هئچ کیم آنایاسانین اجرا اولماسینا چالیشیق گؤسترمیر. جمهور باشقانین دان توت، مجلیس نماینده لری، قضائییه قوه سی و شورای نگهبان قانون اساسی او زادا کی اصلا توجه ائتمه ییر آنایاسامیزدیر. آما وقتی گلنده هامی آنایاسانین اجرا اولماسی و 15جی اصلین پیاده اولماسینا شعار وئریرلر.

   بئله بیر دوروما نه دئمک؟ کیمدیر بو اؤلکه ده انسان حقلرینه دقت ائتسین؟ بوگون دونیانین هر هانسی بیر اؤلکه سینه باخیرسان، انسانلارین، حتا مهاجیرلرین آنادیلینه او قدر اؤنم بسله ییرلر کی بیر مدرسه ده تکجه 5 اوشاغین بیر دیلده اولدوغو، دولتین بوینونا بو تکلیفی قویور کی اونلارین آنادیلیللرینه کتاب حاضیرلاییب معلم تدارکی گؤرسون و بوتون هزینه لری بوینونا آلسین. بئله قانون بوگون اوروپا اؤلکه لرینده او جمله­دن سوئد، بلژیک، دانمارک، نروژ، کانادا و باشقا اؤلکه لرده اجرا حالیندادیر. آما بیزیم اؤلکه ده 40 میلیون انسانین اؤز آنادیلینده اؤیرنمک و اوخوماق امکانی یوخدور. جالب بوراسی دیر کی بونلار حقوق بشردن دم وورورلار. یا داها دوزگون دئسک حقوق بشری تکجه ایراندا دوز اولدوغونو ادعا ائدیرلر.  بوگون چوخ آزاراق اؤلکه­ تاپیلار کی اورادا بیر و یا نئچه دیل یاساق اولسون، حتا عراق و افغانستاندا مختلف دیللرده دانشانلار اؤز حقلرینی الده ائتمیشلر و بیز – ایرانلیلار هله اسیر کیمی یاشاییریق. سؤزونه بو جمله ایله سون قویورام کی هر بیر دیل ایله دوشمن اولان، انسانسیتله، بشریتله دوشمن­دیر.

   اؤلکه میزده تکجه بیر دیلین اؤیرنمه سی رسمیت تاپمادا، باشقا ائللره ظلم ساییلیر. بو امر، انسان اؤلدورمه و نسل اؤلدورمکله هئچ بیر فرقی یوخدور. آنجاق بئله بیر دورومو یارادانلار بیلمه لی دیرلر کی بو دورومدان تکجه فارس دیلی و ادبیاتی زیان گؤره جکدیر و ایرانی پارچالاماق معناسیندادیر. ایرانی پارچالایانلار اونلاردیرلار کی ایراندا تکجه بیر دیل – او دا فارس دیلینی بیلیرلر. بونلار بیلمه لیدیرلر کی باشقا دیللر یاساق اولدوقدا، فارس دیلی گونو گوندن ضعیفله­ییب اؤلمه­گه یاخینلاشا بیلر. آما ایرانلی دیللرین آزاد اولماسیلا فارس دیلی ده گوجله نیب رغبت قازاناجاق و ایران خالقلاری ال اله وئریب بیرگه دوشمانلار قارشیندا باشاریلار الده ائده جکلر.

ایراندا تورک دیلی یئرلی و محلی بیر دیل یوخ، بلکه ایرانین باشا باشیندا تورک دیلی عموم خالق دیلی دیر؛ آذربایجان تورکلری نئچه اوستان، خراساندا، تورکمنلر، قاشاقاییلار، خلج لر و قازاقلار دا وطنیمیزده یاشاییرلار. تورک دیلی تاریخ بویو ایرانین وارلیغینی ساخلامیش و ایران توپراقلاری تورک خالقیمیزین قانی ایله بویانیب و وطنیمیز دیری قالیبدیر. وطنیمیزین استقلالی آذربایجانلیلارین و تورکلرین جاندان کئچمه­لریله اله گلمیشدیر. باشقا خالقلارلا ال-بیر اولوب ایرانی ساخلامیشدیر. بوگون ده ایران بوتون ایرانلی لارین دیر و تورکلر هر زامانکی کیمی ایرانی ساخلایاجاقلار.

   جامعه شناسلار، روان شناسلار بئله اینانیرلار کی آنادیلیندن محروم اولان انسانلار، محرومیتی حس ائدیب داها اجتماعی فعالیت لرده قیراغا چکیلرلر. بئله بیر اؤلکه گونو گوندن ایچی بوشالیب و بیر گون تکجه سلاح و نظامی قوه­لره آرخالانار و ملت پوزولار. بیر حالداکی دیل آزادلیغی، انسانلارین وارلیغینا ده­یر وئرمک و اونلاری بیرلشدیرمک­دیر. بئله بیر واحد ملت اؤز سرمایالاریندان موغایات اولوب دوشمنه فرصت وئرمز.

   دیلدن بوگون دؤرد تعریف الده­دیر: آنا دیلی، ملّی دیل، رسمی دیل و اورتاق دیل. رسمی دیل بیر قرارداددیر و حاکمیت اراده­سی اوندا واردیر. زمان کئچمه­سیله و توپلومون ده­ییشیلمه­سیله ده­ییشیله بیلر. آنجاق دیل مساله­سینی فرهنگی، معنوی و اجتماعی فضادان سیاسی بیر فضایا گتیرمک، اونو عرشدن فرشه گتیرمک کیمی­دیر. او زمان، تنوع، داها تهدید کیمی گؤرونر. ارباب – نؤکر سیستمی یولا دوشر. تأسوفله بوگون ایراندا بئله بیر دورومدا اوز – اوزه گلمیشیک.

   دیل بیر وسیله­دیر انسانلار آراسیندا ایلگی قورماق اوچون، آما تکجه وظیفه سی بو دئییلدیر. دیل بیلیم، تاریخ، دب و عنعنه لری، دوشونجه­لر­ی، حکمت و فلسفه نی بیریندن باشقاسینا چاتدیرماق وسیله­سی­دیر. پس دیل، دوشونجه وسیله­سی­دیر. انسانین باشقا حیوانلارا امتیازی، اونون دوشونجه­سی­نین وارلیغیندان آسیلی­دیر. دیل اولغون اولدوقجا دا دوشونجه اولغونلاشیر. دیل بیر لوکوموتیودیر کی آردیجا یوزلرجه واگونی چکیر و بو واگونلاردا تاریخ، ادبیات، دبلر و عنعنه­لر، فلسفه و باشقا کولتورلری داشییر. آنجاق لوکوموتیو دایاندیقدا بوتون واگونلار دا دایانیز. بیر دیلی دایانماسییلا بیر قاتار بشریتدن دایانیر. هئچ بیر دوشونجه ­لی انسان بونا راضی اولا بیلمز.     

   بیلیم دونیاسی ­نین عواملیقلا ایشی یوخ، شرافتله یاشاماق و انسان کیمی داورانیش، علم و منطقله ایلگیلی ­دیر. نژادپرستی – عرقچیلیک دؤورانی توکه­نیب؛ بئله فیکیرلر هله بیزیم اؤلکه ­ده واردیسا، تاریخین آشغالینا قویلانمالی­دیرلار. 

   تورک دیلی­نین ایراندا یاییلماسینا چوخ قدیم زامانلارا قاییدیر. دیلیمیزین دوشمانلاری، چالیشیرلار تورک دیلینی سلجوقلاردان سونرا گلمه بیر دیل تانیتدیرسینلار. آنجاق میلاددان اؤنجه تورک دیلی ­نین وارلیغی اوچون الده معتبر سندلر وار. شوبهه یوخدور کی هر دیلین اؤزونه محصوص اؤزه للیک لری و گؤزه للیک لری وار و هر بیر دیل گؤزلدیر. هر دیل اؤزو اوچون بلکه بشریت اوچون معنوی خزینه لری واردیر. دیلیمیز تورکجه دیر و ایراندا مین ایللر تاریخه مالیکدیر. یئنه بونا تأکید ائدیرم کی بیز آذربایجانلیلار آتالاریمیز کیمی همیشه ایرانلی اولدوغوموزا گووه نیب و فارس دیلینی ده سئویریک. آنادیلینی سئوه نه پان تورک دئمک فقط نادان و احمق آداملارین ایشی دیر. ایران تاریخی هخامنشلرله باشلانماییر؛ بلکه 3000 ایل هخامشدن اؤنجه آذربایجاندا هورری لر، گوتتی لر، آراتتی لر، اورارتولار، ماننالار و مادلار یاشامیشلار و دونیا دیلچی لری بونلارین دیلی التصاقی اولدوغونو تصدیق ائتمیشلر. آنجاق اسلام دؤورونده تمام مورخلر، ایران و اؤزه للیکله آذربایجانین تورک اولدوغونو مسجل بیلمیشلر. خزرلر اسلام زمانی آذربایجاندا حکومت قورموش و دیللری تورکجه دیر و بوگون نوم بیتیک آدلی کتاب اونلاردان بیزه یادگار قالمیشدیر. اسلام و عرب مورخلری او جمله­دن طبری، ابن اثیر، ابن کثیر، جاحظ، ابن فضلان، ابن حسّول، ابن خلدون و باشقالاری آذربایجانی تورک یوردو بیلیرلر، آذربایجان خالقینی تورک دیللی بیلمیشلر و تورکلری تایید ائتمیشلر. تاریخ طبری­ده، عبید ابن شریه معاویه­یه راپوروندا، آذربایجانین تورکلر یوردو اولدوغونو آنیریق. (تاریخ طبری، 1352، ص 293).  همین کتابلار 24، 90، 99، 105 ایللری نین حادثه لرینده اسلام قوشونو آذربایجاندا تورک لرله اوز – اوزه گلدیکلرینی یازیرلار. ابن کثیر ده البدایه والنهایه اثرینده همین حادثه­لره اشاره ائدیر و تورکلرین وارلیغینی ایرانین باشاباشیندا و آذربایجاندا تایید ائدیر. جاحظ (160 – 255 ه) "رساله فی فضیله الاتراک" و "مناقب الترک" کتابلارینی یازیر. "تاریخ گزیده"نین یازدیغینا گؤره بنی عباس خلیفه ­لری آذربایجاندا تورک کوماندانلاری الیله دولانیلیر (تاریخ گزیده، ص 341). هارون ­الرشید زامانیندا تورکجه اثرلر عربجه ­یه چئوریلیر. قرآن تورکجه ­یه همین زمان چئوریلیر. بابک اؤزو تورکجه دیللی بیر آلپ­دیر. اونون 7 – 8 سرداری واریکن چوخونون آدی تورکجه­ دیر. طرخان، سول تکین، آی تاخ، و بابک اؤزو تورکجه بیر آددیر (تاریخ طبری، ). غزنویلر ساراییندا تورک دیللی شاعیرلرین ساییسی اون یئددی شاعیریمیز وار. ایلک باشدا آی تگین دایانیر، آردیجا کاتبی، ایلاقی و باشقالاری واردیرلار. سلجوقی دؤورونده تورک سؤیله­ین شاعیرلرین ساییسی یوزدن آرتیق­دیر. 

   زمخشری ایرانی گزیب دولانیر، استرآباددان توتوب شوشتره قدر دولانیر و تورک سؤزجوکلرینی توپلاییر و "مقدمه الادب" اثرینده یازیر. بو اثر اوچ دیللی (عربجه، فارسیجا و تورکجه) بیر اثر اولاراق مین ایل سوره­سینده ایراندا شیرازدان توتوب اصفهان، مازندران و باشقا شهرلرده درسی کتاب کیمی مکتب­لرده اوخونوردو.

   5جی یوزایلده اسلام دونیاسی تورکلرین الینده­دیر و خلافت دستگاهی تورکلرین الیله دولانیر. ایراندا دا دوروم بئله­دیر. قوتادغو بیلیک اثری ایراندا تانینمیش بیر اثردیر. سعید نفیسی­ نین دئدیگینه گؤره بو کتابی آلپ ارسلان اوخوموش و صدراعظمی اولان خواجه نظام الملکدن ایسته ­ییر بونا تای بیر کتاب یازسین تا سلطانلار اونون اساسیندا اؤلکه ­نی دولاندیرسینلار تا اؤلکه آباد و خالق راحانلیقدا یاشاسین. آنجاق آلپ ارسلان اؤلور و اوغلو ملکشاه هله 18 یاشینا چاتمادان سلطنت تختینهه چیخیر و او دا آتاسی ­نین یولونو داوام ائدیر و 6 بؤیوک وزیرلردن ایسته ­ییر "سِیرَالملوک" عنوانیندا کتاب یازسینلار و نهایت خواجه نظام­ الملک­ون "سیاست نامه"­سی یازیلیر. نظام ­الملک سیاست نامه سی نین مقدمه سینده بو موضوعا اشارخ ائدیر.

5جی عصر تورک دیلی ­نین یاییلماسی و ادبیاتی ­نین زنگین بیر دؤوره­سی­دیر. بو زمان محمد ابن قیس اوغوز تورکلریندن "تبیان‌اللغات‌الترکی علی لسان قنقلی" کتابینی یازیر. جاراله زمخشری "تفسیر کشاف" و "مقدمة الادب"، محمد شهرستانی "الملل و النحل" اثرینی و اسماعیل جوهری فارابی "الصحاح فی اللغه" کتابلارینی تورک دیلی­ نین گلیشمه ­سی زامانی – 5جی عصرده - یازمیشلار.   

   تورک دونیاسی شرقدن توتوب غربه قدر یاییلیر. قاراخانلیلار چین جواریندا بؤیوک امپراتورلوق یارادیرلار. غزنویلردن اؤنجه ایراندا سوبکه­ری (Sübkəri)  حکومتی فارس اوستانیندا یارانمیشدیر (تاریخ سیستان و ابن خلدون تاریخی) و اونلارین آردیجا غزنویلر، حکومتی الده ائدیرلر.

ابن سینا تورک بیر فیلسوف­دور و بوگون اونون دؤرد ورقدن عبارت سلطانی قطعینده یازیلان تورکجه اثری قاهره­ده خدیویه کتابخاناسیندا ساخلانیلیر. "فهرست المخطوطات الفارسیه"  اثرینده موجوددور.  بو کتابدا بئله یازیلمیشدیر: "اشعار ابن سینا و هی اشعار عربیه و فارسیه و ترکیه منسوب له فی­الطب و الحکمه، من ورقة ۱۹۲-۱۹۳" (فهرست المخطوطات الفارسیه فی­دارالکتب المصریّه بالقاهره: ج۱، ص۱۸).

سلجوق دؤورونده شیخ حسام الدین اینانج تاریخی بیر اثری یازیر و ملک نامه اثری اونون روایتلری اساسدا یازیلیر. ابن راوندی، رشیدالدین فضل الله و امیرعلی شیر نوایی بونا اشاره ائتمیشلر.  

   سعید نفیسی  فارس دیلینی آذربایجاندا عارض اولان دیل تانیتدیریر و یازیر:

“این نکته مسلم است که زبان شعر فارسی زبان طبیعی و رایج مغرب ایران مخصوصا آذربایجان و اران نبوده و زبان مشرق بوده است که از راه ادبیات وارد این سرزمین شده است. شعر دری در آذربایجان از قرن پنجم و زمان اسدی و قطران آغاز شده و در قرن ششم در زمان ابوالعلاء گنجوی و خاقانی و نظامی و فلکی و قوامی و مجیرالدین بیلقانی که بزرگترین سرایندگان این سرزمین در این دوره اند به اوج بلندی خود رسیده است.

   ناچار شاعران بزرگ آذربایجان زبان دری را از مادر خود نمی آموخته و از آموزگار در می یافته اند و اینکه گاهی در آثار ایشان مخصوصا در شعر خاقانی و نظامی ترکیبات و تلفیقات و تعبیراتی دیده می ­شود که در عرف شاعران خراسان و عراق یعنی جایی که زبان دری زبان طبیعی بوده است دیده نمی شود جزین دلیل دیگری ندارد" (سعید نفیسی، کلیات قصاید و غزلیات نظامی گنجوی، ص ۱۳۶ و ۶۳).

   ایران دیللری – ایلک باشدا تورک دیلی­نین سیخینتیسی و آرادان قالدیرماسی، رضاشاه دوروندن باشلادی. پهلوی سارایی انگلیس دستوریله ایراندا تکجه بیر دیل اولسون و حتا ایران پرشیا آدلانماغینی ایره­لی یئریتمک ایسته­دی. بو حرکت اوچون تئوری لازیم ایدی. محمدعلی فروغی، دولتیله برابر احمد کسروی کیمی ساتقینلاری ایشه چکدیلر تا "آذری زبان باستان آذربایجان" کیمی کتابلاری یازیب "سِر" لقبینی پاداش آلسینلار. همان زماندان مدرسه­لر و مکتبلر، مطبوعه­لر و آردیجا رادیو، وار گوجلریله دیلیمیزی محو ائتمه­ یه دوردولار. بوتون گوج اونلارا تاپشیریلدی، محمود افشار کیمی­لر دستک اولدولار. اونلار "بیر دیل، بیر دولت" شعاریله یئنی مودئرن حکومت یاراتماغا چالیشدیلار و دیلیمیزی قیراغا قویدولار. بو یولدا آذربایجان خالقینا توهین، تهمت ­لرله برابر دوستاق - سورگون ائتمه­ لر ده باشلاندی. بیر طرفدن یالانچی بیر تاریخ بزه ­ییب اونا گوونمک و بیر طرفدن تاریخی تحریف ائدیب تورکلری ازمک شدتلندی. دوزگون دوشونجه ­لی ­لری ده باسینج آلتیندا ازدیلر.

رضاشاه ایش اوسته گلمکله دیللرین ازیلمه سی ایراندا باشلاییر. بو سیاسته تئوری لازیم ایدی. محمدعلی فروغی دولتینی بو اساسدا قورور تا اربابی نین تئوری لرینی یئرینه یئتیرسین. احمد کسروی "آذری زبان باستان آذربایجان" اثرینی یازیر و اونون آردیندا دایانان شوونیست ­لر: محمود افشارلار، مستوفی ­لر، شیخ الاسلامی­ لار، حمید احمدی ­لر، علی مرشدی زادلار و باشقالاری تورک دیلینه قارشی چیخیب آرادان آپارماسینا گؤره تورک دیلینی یاساقلاییرلار. کتابلاری یاندیریرلار. آنجاق اسلامی انقلابیمیزلا آزادلیق نسیمی اسیر. دیلیمیز دیرچلمه یه باشلاییر.

  بوگون علم و قاباقجیل انسانلار، چئشیدلی علم­لر طریقیله اثبات ائدیر کی آنادیلی هر بیر انسانین ایلکین بشری حاقلاریندان­دیر، انسانین وارلیغی، دوشونجه­سی آنادیلیله یارانیر، عصب­شناسلار، جامعه­شناسلار و دیلچی­لر آنادیلی­نین اؤنمینی دوشونوب و اعلان ائدیرلر. نه یازیق کی بئله دوشونن­لر ایراندا باسقی آلتیندا سؤزلرینی دئینده دوستاقلارا معروض قالیب و اصلا تورک اولمادیقلاری حالدا دا "پان­تورک" آدلانیرلار (؟!).

   بیز بونا اینانیریق کی دولت، ملتین حقلرینی حفظ ائتمه­سه و مخصوصا آنادیللرینه حؤرمت قویماسا، اؤلکه ­نین بیرلیگینی و تاماملیغینی تهلوکه ­یه سالیر. آنادیلی انسانین ایلکین حقلریندن ساییلیر و بوگون دونیا دوشونرلری بو حق و حقوقو دانیلماز بیر حق بیلیرلر.

     کیملیک مساله­سی ایراندا ائله آغیر بیر سؤز اولوبدور کی هویت­طلب دئینده سانکی بیر خارق ­العاده انسانلا طرف­دیرلر. اؤز آنادیلینه محبتی اولان کیمسه ­نی تجزیه­ طلب آدلاییب "پان تورک" بیلیرلر. آنجاق دوزو بودور کی بو گؤرکملی انسانلار انسانین ایلکین حقی اولان آنادیلینه باغلی­دیر والسلام. تکجه دیلینی سئویر و آنادیلیندن یارارلانمانی اؤز انسانی حقی بیلیر: او ایستیر آنادیلینده یازیب – اوخوسون. بوگون چوخلو اؤلکه ­لرده نئچه دیللی اولماقلا گؤسترمیشلردیر: بیر اؤلکه­نین بیر پارچا اولدوغو دیلین بیر اولدوغوندا آسیلی دئییل، بلکه حقلری­ نین بیر ساییلماسیندان ایره­لی گلیر. ایراندا اساسن تجزیه­طلب­لر اونلاردیرلار کی فارس دیلیندن باشقا دیللرین نابود اولماسینا چالیشیرلار.

بیزیم وطنیمیز ایران اسکی زامانلاردان کثیر الملله بیر اؤلکه تانینیر بورادا فارسلار، تورکلر، کوردلر، بلوچ، لور، عرب و باشقا دیللر بیرگه یاشاییب و وطنیمیزین باشی اوجالیغی یولوندا چالیشیبلار. دیللر فرقلی اولاراق اورکلری بیر اولموشدور. آما کئچن یوزایلدن باشلاییب ملتیمیزی دیل اوزه رینده بیری بیریندن آییریرلار و اودا فارس دیلی نین رسمیتی ایله بو ایشی گؤرورلر. دیل آزادلیغی اسلام­دان سونرا آزاد اولموشدور. آما ایندی تکجه بیر دیل، فارس دیلی آزاد اولدیر؛ باشقا دیللردن یارارلانماق، اؤیرنمک و ادبیات یاراتماق یاساقدیر. بوگون اسلامی اؤلکه ­میزین آنایاساسیندا 15جی اصل 40 ایلدیر تعطیل اولموش و هئچ بیر چالیشما بو ساحه­ده گؤرونمور. فقط سئچگیلر زامانی کاندیدالار گلیب شعار وئریرلر و خالقین باشینی قاتیب رای توپلاییرلار. داها بسدیر، اؤز آیاغیمیز اوستونده دایانمالی ­ییق.

   آنادیلیمیزده گؤزل دوشونجه لر، ادبیات، فلسفه و حکمت، مختلف بیلیم لر و گئنیش بیر ادبیات موجوددور کی بشریت اونلاردان یارارلانا بیلر. تورک دیلی رسمیتله تانینماسا، تکجه بیز ایران تورکلرینه ظلم اولمور، بلکه بوتون بشریته بو ظلم اولور چونکی دونیا خالقلاری بو گئنیش و درین دوشونجه لردن و ادبیاتدان محروم اولورلار. بیزیم مینلرجه ده یرلی اثرلریمیز مختلف ساحه لرده موجوددور کی اونلارین یاییلماسی و دونیایا تقدیم اولونماسی، دیلیمیزین رسمیتی ایله امکان تاپا بیلر. دیلیمیزین رسمیت تاپماسی بیزیم ایلک ایسته ییمیزدیر. دیلسیز انسان یاشایا بیلمز. بیز دیلیمیزی اؤیرنمک ایسته ییریک.

مد‌یرکل امور زلزله و کاهش خطر اد‌اره مد‌یریت بلایای طبیعی ترکیه اعلام کرد‌ که انرژی آزاد‌ شد‌ه توسط زلزله ۷/8 ریشتری معاد‌ل انرژی ۵۰۰ بمب اتمی است.
اورهان تاتارد‌ر بیانیه‌ای مطبوعاتی د‌رخصوص جزئیات زمین لرزه‌های روز د‌وشنبه جنوب شرق ترکیه گفت: زمین لرزه اول با قد‌رت 7/8 ریشتر ۶۵ ثانیه و مد‌ت زمان زلزله د‌وم ۴۵ ثانیه و د‌ر مجموع زمین به مد‌ت د‌و د‌قیقه به شد‌ت لرزید‌.
این مقام مسئول د‌رخصوص اد‌عای فعالیت آتشفشانی پس از زلزله گفت: ما متوجه جریان گد‌ازه، خاکستر آتشفشانی و جریان نفت و گاز د‌ر منطقه زلزله نشد‌ه بود‌یم.
به گفته سازمان مد‌یریت بلایا و حواد‌ث غیرمترقبه ترکیه، از زمان وقوع زمین لرزه د‌ر سحرگاه روز د‌وشنبه، بیش از ۲۰۰۰ پس لرزه ثبت شد‌ه است.بر اساس آخرین آمار رسمی که منتشر شد‌، تعد‌اد‌ کشته شد‌گان زمین لرزه ترکیه تاکنون 25هزار قربانی را هم رد‌ کرد‌.
د‌رخواست ممنوع الخروجی پیمانکاران
د‌ر این بین نیروهای امنیتی ترکیه تاکنون ۸ پیمانکار برج‌هایی را که به د‌لیل ساخت و ساز غیر اصولی د‌ر جریان زلزله روز د‌وشنبه به کلی ویران شد‌ه‌اند‌، بازد‌اشت کرد‌ه‌اند‌.
منابع ترکیه‌ای از آغاز بازد‌اشت‌ و جلب افراد‌ی که د‌ر بالا رفتن تعد‌اد‌ تلفات زمین‌لرزه اخیر سهم د‌اشته‌اند‌، خبر می‌د‌هند‌.
به نوشته اسپوتنیک، د‌ولت ترکیه شروع به بازد‌اشت تمامی کسانی که به د‌لیل ارتباط با فساد‌، عامل بالا رفتن تعد‌اد‌ تلفات شد‌ه‌اند‌ اقد‌ام کرد‌ه است، از جمله مقامات محلی، شوراهای شهرد‌اری و پیمانکارانی که با ساخت و ساز غیر اصولی جان هزاران نفر را گرفته‌اند‌.
د‌ر این راستا تاکنون هشت پیمانکار بازد‌اشت شد‌ه‌اند‌. همچنین روزنامه الصباح از د‌ستگیری مهند‌س ارشد‌ مجتمع مسکونی «رنسانس رزید‌نس» که د‌ر اثر زلزله د‌ر استان هاتای ترکیه به طور کامل ویران شد‌ه بود‌، خبر د‌اد‌. او د‌ر حالی بازد‌اشت شد‌ که د‌ر فرود‌گاه استانبول قصد‌ فرار به خارج ترکیه را د‌اشت.
د‌ر همین راستا، حد‌ود‌ ۱۷۰ وکیل با طرح شکایت از پیمانکاران تعد‌اد‌ی از مجتمع‌های مسکونی د‌ر استان‌های حاد‌ثه د‌ید‌ه، خواستار جلوگیری از خروج آنها از کشور شد‌ند‌. «بکر بوزد‌اغ»، وزیر د‌اد‌گستری ترکیه پیش از این گفته بود‌: «هیچ کس به د‌لیل سهل‌انگاری که منجر به فروریختن ساختمان های مسکونی د‌ر جریان زلزله شد‌، از مجازات د‌ر امان نخواهد‌ ماند‌».