نه آزادم بو عالمده، نه الده ایختیاریم وار
نه غصه ال چکیر مندن، نه دیلده بیر قراریم وار

قفسده ساخلامیش ظالیم، فغانیمدن آلیر لذت
تصور ائیله‌مز گون تک، منور بیر شعاریم وار

دیلیم داغلی، گؤزوم باغلی، قولاغیم کار، اوزوم گولمز
گونه حسرت قالان، گولسوز، صفاسیز لاله زاریم وار

نه‌چون من اولماییم محزون، اورکدن ائتمه‌ییم ناله
هر آددیمدا معین‌دیر، قازیلمیش بیر مزاریم وار

بئله لاقید گؤردوکده منی طعن ائتمه‌یین یاران!
سارای‌سیز، ائل‌سیز انسانم، نه یوردوم، نه دیاریم وار

نه فرهادم چاپام داغی، دیلیمده کلمه‌ی شیرین
نه مجنونام، نه صنعانم، نه لئیلیم، نه خوماریم وار

ازلدن من بیلیردیم کی، گؤزللر چوخ وفاسیزدیر
اودیر آتدیم مئیی، عشقی، نه یاریم، نه نیگاریم وار

اؤلوم خوشدور چیخ ای روحوم! بو جسم ناتوانیمدان
نه تسلیم اولماقا میلیم، نه دهره اعتباریم وار

زواللی خلقی‌نین دردین گرکدیر «بی‌ریا» چکسین
بویولدا قانیما باتسام، بؤیوک بیر افتخاریم وار

✍️#محمد_بی‌ریا

ایستی بیر یای کیمی قارسیزلامیشام!

کؤهنه باغ­لار کیمی بارسیزلامیشام!

نه وزیرم نه معاون نه وکیل

اودو بیر عؤمر دولارسیزلامیشام!

ساکت ایلشمه­‌یین ای مسؤول­لار

گؤرمه­‌ییرسیز نه شعارسیزلامیشام؟!

تیر آیی کئچدی کؤتک­لر آزالیب

من­ده دانشجو! فشارسیزلامیشام!

یوخدور هئچ مندن اطاعت ائله­‌ین

چوبانام سانکی داوارسیزلامیشام!

چون دؤنوب بعضی قارین­لار طبیله

او جهتدن بئله تارسیزلامیشام!

شعارا مشتری وار حق سؤزه یوخ

نئچه ایل­دیر کی بازارسیزلامیشام!

ائل دئیه­‌ر: دیواریمیز آلچاق اولوب

من کؤکوندن‌ده دیوارسیزلامیشام!

بیر قوجا یئتمیشینی صیغه ائدیب

من جوان واختی نیگارسیزلامیشام!

آلتمیش ایل­دیر اؤلویم یوخدو پولوم-

وئرمه­‌یه قبره مزارسیزلامیشام!

پوللونون قارنینا موزدور کی گئدیر

یوخسولام من­ده خیارسیزلامیشام!

کیشی­یم آمما یئر آلماسی کیمی

قورخاراق لاپ­دا دامارسیزلامیشام!

آدیم «آرش»سه‌­ده سینمیشدیر اوخوم

توُرش یوغوردام کی بخارسیزلامیشام!

یابانچی حایوانلار(حیوانات وحشی ):

1.شیر: آسلان، آرسالان

2.پلنگ: بارس

3.یوز پلنگ: قافلان،قاپلان

4.ببر: توْغای

5.گرگ: قۇرد،جاناوار،بۇرۇ

6.کفتار: کافدار

7.شغال: چاققال

8.روباه: تۆلکۆ

9.سمور: پوْرسوق

10.راسو: سوْوسار، میشووۇل

11.سنجاب: دله، دگن

12.موش: سیچان

13.موش کور: آغچاسیچانی

14.گربه: پیشیک

15.گورکن: مزارچی،گوْردئشن

16.خرس: آیی

17.خوک وحشی: دؤنقوز، دوْوۇز

18.گراز: قابان

19.آهو: جئیران

20.بچه آهو: جویور

21.گوزن: مارال

22.خرگوش: دوْوشان

23.خرگوس صحرایی: عرب دوشانی

24.سوسمار: کرتن کله

25.مارمولک: قیزبوغان،اوْغلان یوْلداشیٛ

26.جوجه تیغی: کیپری، کیرپی

27.بزکوهی: داغ گئچی سی



چؤل قوشلاری(پرندگان وحشی):

1.کلاغ: قارغا

2.انواع عقاب : چالاغان، قیٛرقی، ، قیٛزیٛل قوش

3.شاهین: تارلان، سوْنغور

4.زاغ : قجله

5.خفاش: یاراسا، گئجه قۇشو

6.کبک: ککلیک

7.کبک ماده: فره

107.لک لک: حاجی لئیلک

8.اردک وحشی: چؤل اؤردگی

9.حواصیل: آرسین بوغاز

10.جغد: بایقۇش،یاپالاق

11.کرکس: قارتال

12.دارکوب: آغاج دلن

13.بلبل: بۆلبول

14.گنجشک: سئرچه

15.کبوتر: گؤورچین

16.هدهد: بۇببۇ،توراغای

17.بوتیمار: بالابان قۆشو

18.شترمرغ: دَوه قۇشو

19.پرستو: دۇرنا

20.طاووس: توْوۇز،

21.کبوترچاهی: آلا باختا

22.طوطی: تۇتو قۇشو،پاپاغان

23.فنچ: آلا جهره

24 چکاوک: تارلا قۇشو
۲۵،پرستو،قایلانقۇش
جغد،بایقۇش



سو سئور حایوانلار(آبزیان) :


1.لاک پشت: داش باغا، توسباغا

2.خرچنگ:  یان قیٛلینج

3.غورباغه : قۇرباغا

4.ماهی: بالیق

5.نهنگ: ناققا

6.مار:  ایلان،ییٛلان

7.مارآبی: سۆ ایلانی

8.بچه قورباغه: چؤمچه بالیغی



قورد قوشلارر، بوجوک لر( حشرات) :

1.مگس: میلچک

2.مورچه: قاریشقا، قارینچا،قاریٛنجا

3.مورچه بالدار: ماللا قاریشقا،آتلی قاریٛشقا

4.سوسک : پیس پیسا

5.سوسک بالدار: سوسری

6.زنبورعسل: بال آریٛ سی

7.زنبوربی عسل: ائششگ آری سی..
قیٛزیل آریٛ

8.عقرب: چایان، ائَیری قۇیروق

9.روتیل: بۆوه

10.پروانه: کپنک

11.کرم: قۇرداق

12.کرم خاکی: یئرقۇرداغی

13.کرم ابریشم: ایپک قورداغی

14.ملخ: چکیرتگه

15.حلزون: ایل بیز

16.پشه : میغ میغا، هۆنو

17.کفش دوزک: باشماق تیکن، ننم اوْغلو

18.کک: بیره

19.زالو: سۆلوک

20.شپش: بیت

21.موریانه: تاختا بیتی

22.گوش خیزک: قۇلاغا گیرن


23.هزارپا: قیٛرخ آیاق

سقف دهان = داماغ
طحال = دالاق
کیسه صفرا = ئؤد
غده = وزی
فرق سر = باشین قاپاغی
فک = انگ
کلیه = بؤیرک
کبد = قارا جیگر
لوزه = بوغاز وزی سی
مغز استخوان = ایلیک
به به ک = مردمک
روده = باغیرساق
پوست = دری
شش = آغ جیگر
معده = قورساق
قلب = اؤره ک