این روزها ماجرای جیوه و گرانشدن
چرخخیاطیهای قدیمی مادربزرگها دهانبهدهان میچرخد. شایعه جیوه قرمز
معلوم نیست از کجا سردرآورده است. مادهای اسرارآمیز که دقیقا مشخص نیست
شهرتش را مدیون چیست و کجا پیدا میشود؟ در چرخخیاطیهای قدیمی، لانه
خفاش یا دهان مومیاییها. بررسی پلتفرمهای فروش اینترنتی و
قیمتهای نجومی چرخهای خیاطی گویای این است که این روزها، این جیوهها
چرخخیاطیها را قیمتدار کردهاند. گشتی کوتاه در سایتهای فروش کالا نشان
میدهد چرخ خیاطیهایی که هیچکداممان فکر نمیکردیم کسی برای آنها
100هزار تومان هم بپردازد، حالا با قیمتهای غیرمنطقی از 800میلیون تومان
تا سهمیلیارد تومان برای فروش عرضه شدهاند. همه میگویند داخل این
چرخخیاطیها جیوه است، چراکه جیوه قرمز در وسایلهای قدیمی وجود دارد.
همچنین شنیدهاند این ماده افسانهای قدرت تخریبکننده دارد و بسیار
ارزشمند است. هرچند که هنوز مدرکی مبنی بر وجود جیوه ارائه نشده، ولی برخی
میگویند از جیوه در جنگ سرد استفاده میشده است. این ماجرا نخستین
بار نیست که شایع شده است. سالها قبل نیز بین مردم دهانبهدهان میچرخید
داخل وسایل قدیمی الماس وجود دارد که سبب شده بود وسایل قدیمی خانههای
مادربزرگ به کالاهایی قیمتی تبدیل شود و همان زمان نیز معاملات عجیبوغریبی
در موردشان انجام میشد. حالا هم ماجرا طور دیگری مطرح شده است. یکی
از افرادی که چرخ خیاطی مارشال قدیمیای را با قیمت عجیبوغریب برای فروش
گذاشته است، به «شهروند» میگوید: «داخل چرخخیاطیهای خیلی قدیمی مادهای
است به اسم جیوه قرمز که هر گرمش ۱۰میلیارد تومان قیمت دارد. این جیوه برای
تسلیحات اتمی کاربرد دارد و خیلی سمی و خطرناک است. هر کسی نمیتواند این
جیوه را داخل این چرخخیاطیها پیدا کند و متخصصان جای آن را میدانند.» اما نکته اینجاست که پیش از این میگفتند
داخل این چرخخیاطیها الماس بهکار رفته است. چند سال پیش نیز دوباره
شایعه شد که داخل یخچالها و تلویزیونها، همان تلویزیون قدیمی بلر که دهه
هفتادیها و هشتادیها آن را به یاد ندارند، هم تکهای الماس بهکار رفته
است. این شایعه هم مدتی دهانبهدهان چرخید و بعد از مدتی به فراموشی
سپرده شد. اما هیچکس بهطور قطع نمیداند که این شایعه از کجا شروع
شده است، عجیبتر اینکه ادعا شده بود شما میتوانید تلفن همراه خود را روی
چرخ خیاطی نگه دارید تا به نوعی وجود جیوه قرمز را تشخیص دهید. داستان
اصلی از این قرار است که اگر تلفن خود را به سمت سوزن چرخخیاطی که حاوی
جیوه قرمز است، نگه دارید، سیگنال خود را از دست خواهد داد. داستان
جیوه قرمز اسرارآمیز، قدیمی و البته پرطرفدار است که در عصر اینترنت
هرازچند گاهی دوباره سر از خاکستر برمیآورد. برخی باور دارند این ماده
اکسیری شفابخش است و میتواند دردشان را درمان کند. میگویند جیوه
در لانه خفاش یا چرخخیاطیهای قدیمی پیدا میشود و در دهان مومیاییهای
مصر باستان هم پنهان شده است. البته این روایتها همه مشکلی مهم دارند و آن
این است که چنین مادهای اصلا وجود خارجی ندارد. اینکه
مادهای به نام جیوه قرمز وجود دارد یا نه، موضوعی است که میترا چیذری،
متخصص شیمی، در مورد آن توضیح میدهد و میگوید: «در طبیعت چیزی به نام
جیوه قرمز نداریم. از قدیمالایام جیوه قرمز بهعنوان ترکیبی افسانهای
شناخته میشد و برخی اداعا میکردند این جیوه را در دهان مومیاییهای مصری
میتوان یافت. همچنین ادعا میکردند جیوه قرمز در لانه خفاشها پیدا میشود
و از آنجا که خفاشها لانه نمیسازند، میشود همان ماجرای اشک تمساح. هر
چند این بماند که خیلیها لانه سنجابها را با گرفتن آنها خالی میکردند و
چند خفاش را میگرفتند و میکشتند تا ادعای خود را ثابت کنند، هنوز هم
هستند کسانی که جیوه قرمز را محصول خفاشهای خونآشام میدانند و به همین
دلیل ویژگیهایش را چون دراکولای مشهور میدانند. از سیر فرار میکند، در
آینه دیده نمیشود و البته به سمت طلا کشیده میشود.» او ادامه
میدهد: «حالا با شایعه اینکه این ماده در چرخخیاطیهای قدیمی یافت
میشود، زحمت رفتن تا مصر و دستیابی به اهرام و پیدا کردن خفاشهای
خونآشام را کم و مردم را با این چرخهای قدیمی سرگرم کردهاند.» این کارشناس شیمی بیان میکند: «جیوه در
حالت عادی نقرهایرنگ است و در مجاورت با گوگرد رنگش قرمز میشود، هر چند
در طبیعت سنگ معدنی قرمزرنگی حاوی جیوه وجود دارد. سولفید جیوه مادهای
بسیار معمولی است. این ماده در سفالگری قدمت دارد، اما قطعا چیزی را درمان
نمیکند و حتی برای سلامتی مضر است. امیر محمدی، متخصص چرخ خیاطی،
که سالها در حوزه خرید و فروش و تعمیر چرخ خیاطی کار کرده و در صنف خودش
حسابی شهرت دارد، به «شهروند» میگوید: «این شایعه است و چند وقت پیش نیز
بین مردم رواج پیدا کرده بود.» او تاکید میکند: «سیستم
چرخخیاطیهای قدیمی بسیار ساده است و جیوه در رسانش برق در وسایل برقی
بهکار میرود، اما انقدر سیستم این چرخخیاطیها ساده است که در آن جیوه
معمولی هم بهکار نرفته است.» این متخصص چرخ خیاطی ادامه میدهد:
«نکته اینجاست که هیچکدام از این چرخخیاطیهایی که با قیمتهای نجومی در
دیوار و شیپور قرار داده شدهاند، مشتری ندارند، زیرا اگر کسی هم خریدار
باشد، کافی است به مغازههای فروش چرخخیاطی مراجعه کند.» او با
تاکید بر اینکه قیمت این چرخخیاطیها با قیمتهای فضای شبکههای اجتماعی
فاصله زیادی دارد، توضیح میدهد: «چرخخیاطیهای قدیمی قیمت زیادی ندارند و
اگر خیلی سالم باشند، یکمیلیون و 200 تا یک میلیون و 500هزار تومان قیمت
دارند، پس بیدلیل پولتان را دور نریزید و داخل این چرخخیاطیها زیاد
نگردید چیز با ارزشی وجود ندارد.»
یکی دیگر از کسانی که برای چرخ خیاطی مارشال
قدیمی خانه مادربزرگش قیمت یکمیلیارد و 500هزار تومان گذاشته، در پاسخ به
این سوال که چرا این چرخ خیاطی را اینقدر گران قیمتگذاری کرده است،
میگوید: «این چرخخیاطیها 60سال پیش ساخته شدهاند. داخل آنها مادهای
بهکار رفته است که آنموقع کسی ارزش آن را نمیدانست، اما حالا با گذشت
زمان این ماده ارزشمند شده است. این مرد که اطمینان میدهد چند ماهی است در
حال تحقیق در مورد این جیوه است، ادامه میدهد: «داخل این چرخخیاطیها
جیوه قرمز، سبز و نقرهای وجود دارد که بسته به چگالی آن قیمتش متفاوت است،
اما قیمت جیوه قرمز آن از همه گرانتر است.»